فهرست مطالب
فروزن شولدر یا یخ زدگی شانه که بعضاً به آن کپسولیت چسبنده‌ی شانه نیز گفته می‌شود، عارضه‌ای است که در طی آن درد شانه بروز میکند . در طی این عارضه حرکات شانه محدود شده و در برخی موارد شانه کاملاً “منجمد” می‌شود. تصور می‌شود که این عارضه به دلیل تشکیل بافت زخم مانند درون کپسول شانه ایجاد می‌شود. بدون درمان، علائم این عارضه به‌طور خود به خودی از بین می‌روند البته این کار به زمانی در حدود ۲ تا ۳ سال نیاز دارد. روش‌های درمانی مختلفی وجود دارند که می‌توانند درد را کاهش داده و تحرک‌پذیری شانه را بهبود بخشند.
دکتر وریانی به علاوه‌ی متعهد بودن در برابر بیمار خود و درمان بیماری‌های شانه از جمله بورسیت، شانه‌ی یخ‌زده و دررفتگی شانه، می‌تواند خدماتی چون مراقبت‌های ارتوپدی، جراحی ترمیمی شانه و جراحی تعویض مفصل شانه را ارائه دهد.
علائم یخ‌زدگی شانه
از علائم یخ زدگی شانه می‌توان به درد، گرفتگی و محدودیت حرکتی در یکی از شانه‌ها اشاره کرد. علائم این عارضه معمولاً سه فاز دارند:
فاز اول. فاز دردناک “انجماد”. این فاز معمولاً بین ۲ تا ۹ ماه زمان برده و از اولین علائم آن می‌توان به درد اشاره کرد. گرفتگی و خشکی شانه و محدودیت حرکتی نیز به مرور زمان ایجاد می‌شوند. درد ناشی از این حالت معمولاً در موقع شب و یا به هنگام خوابیدن روی دست آسیب‌دیده تشدید می‌شود.
فاز دوم. فاز گرفتگی (یا چسبنده) “منجمد”. این فاز معمولاً بین ۴ تا ۱۲ ماه طول کشیده و در طی آن درد به تدریج کاهش می‌یابد ولی گرفتگی و محدودیت حرکتی به قوت خود باقی بوده و حتی ممکن است بدتر شوند. در طی این عارضه تمامی حرکات شانه‌ی شما مورد تأثیر قرار می‌گیرند با این حال چرخاندن دست به سمت بیرون بیشترین اثر را می‌پذیرد. همچنین ممکن است عضلات اطراف شانه به دلیل استفاده نشدن تحلیل بروند.
فاز سوم. فاز بهبودی و “ذوب شدن یخ”. این فاز معمولاً بین یک تا سه سال به طول می‌انجامد. در طی این فاز، درد و گرفتگی به تدریج کاهش یافته و دامنه‌ی حرکتی به حالت طبیعی و یا نزدیک به حالت طبیعی باز می‌گردد.
علائم این عارضه می‌توانند به صورت مکرر در فعالیت‌های روزمره مانند رانندگی، پوشیدن لباس و خوابیدن، اختلال ایجاد کنند. حتی ممکن است انجام کارهای ساده مانند خاراندن سر یا قرار دادن دست در جیب پشتی شلوار به چالشی غیرممکن تبدیل شود. در برخی موارد، این عارضه می‌تواند تأثیرات منفی بر زندگی شغلی فرد داشته باشد.
شدت و مدت علائم این عارضه متفاوت است. در صورت عدم درمان، علائم ممکن است تا ۲ تا ۳ سال باقی مانده و سپس تدریجاً کاهش یابند. در برخی موارد، این مدت زمان بسیار کوتاهتر است. در تعداد کمی از موارد، علائم این عارضه تا سال‌های طولانی‌تری ادامه دارند.
علل یخ‌زدگی شانه
علت دقیق این عارضه هنوز مشخص نیست ولی تصور می‌شود که این عارضه به دلیل شکل گرفتن برخی بافت‌های زخم مانند درون شانه ایجاد می‌شود. کپسول یک بافت باریک است که مفصل شانه را در برگرفته و آن را محافظت میکند. این بافت زخم مانند می‌تواند باعث ضخیم و سفت شدن کپسول شده و در نتیجه باعث محدودیت در دامنه‌ی حرکتی مفصل شانه گردد. علت ایجاد این بافت زخم مانند هنوز مشخص نشده است.
در برخی از موارد، فروزن شولدر به دنبال یک آسیب واردشده به شانه ایجاد می‌شود با این حال اکثر موارد این عارضه علت ناشناخته شده‌ای دارند.
عوامل خطر شانه‌ی یخ‌زده
- سن. یخ‌زدگی شانه، حدود ۳ درصد از بزرگ‌سالان را در برهه‌ای از زندگی آن‌ها گرفتار میکند. این عارضه در افراد بین ۴۵ تا ۶۰ سال بیشترین شیوع را دارد.
- جنسیت. این عارضه در خانم‌ها شایع‌تر است.
- عمل جراحی اخیراً انجام‌شده برای شکستگی دست. عدم تحرک به منظور بهبودی پس از عمل جراحی، می‌تواند موجب سفت شدن کپسول مفصل شانه گردد.
- دیابت. افراد مبتلا به دیابت بین ۲ تا ۴ برابر بیشتر در خطر ابتلا به شانه‌ی یخ‌زده قرار داشته و همچنین علائم این عارضه در آن‌ها شدیدتر خواهد بود. علت این امر شناخته‌نشده است.
- هیپرتیروئیدیسم (بیش فعالی غده‌ی تیروئید)
- هیپوتیروئیدیسم (کم فعالی غده‌ی تیروئید)
- بیماری‌های قلبی عروقی
- بیماری پارکینسون
هر دوی شانه‌ها ممکن است به این عارضه مبتلا شوند البته احتمال ابتلای شانه‌ی غیرغالب (مثلاً شانه‌ی چپ برای افراد راست‌دست) بیشتر است. در حدود یکی از هر پنج مورد این عارضه، در یک دوره‌ی زمانی، یخ‌زدگی در شانه‌ی دیگر نیز اتفاق می‌افتد.
آزمایشات تشخیصی
عمل تشخیص فروزن شولدر معمولاً به وسیله‌ی معاینه توسط پزشک انجام می‌شود. همچنین ممکن است به انجام اعمالی مانند عکس‌برداری با اشعه‌ی ایکس و یا اسکن MRI از مفصل شانه نیاز باشد. این آزمایشات معمولاً فقط در مواردی انجام می‌شوند که تشخیص قطعی نبوده و نیاز است تا احتمال برخی عارضه‌ها رد شوند. بنابراین بسیاری از افراد به هیچ آزمایشی نیاز پیدا نخواهند کرد.
درمان یخ‌زدگی شانه
هدف از درمان خشکی شانه ، از بین بردن درد و گرفتگی و همچنین بازیابی محدوده‌ی حرکتی تا حد امکان می‌باشد. یک یا چند مورد از موارد زیر ممکن است برای کاهش یا پیشگیری از وقوع علائم توصیه شوند.
مسکن‌های معمولی. ممکن است در ابتدا به منظور کنترل درد، پاراستامول توصیه شود. کدئین یک مسکن قوی‌تر است که می‌توان از آن به عنوان جایگزین و یا همراه پاراستامول استفاده کرد. یبوست یکی از عوارض جانبی شایع کدئین می‌باشد. شما می‌توانید از مسکن‌های معمولی به همراه روش‌های درمانی دیگر استفاده کنید.
مسکن‌های ضدالتهاب. از نمونه مسکن‌های ضدالتهاب می‌توان ایبوپروفن، دیفلوفناک و ناپروکسن را نام برد. عملکرد این داروها به‌صورت کاهش درد و همچنین کاهش التهاب در مفصل شانه می‌باشد. برندهای مختلفی از این نوع داروها وجود دارند و در نتیجه می‌توان در صورت جواب ندادن یکی، از دیگری استفاده کرد. ممکن است داروهای مسکن ضدالتهاب، عوارض جانبی داشته باشند. همیشه بروشور همراه با دارو را به منظور اطلاع از موارد مهم و عوارض جانبی مطالعه کنید.
کمپرس سرد یا گرم. این پک‌ها به کاهش درد و ورم کمک می‌کنند. استفاده از هردوی آن‌ها به‌صورت متناوب می‌تواند مفید باشد.
ورزش‌های شانه. این ورزش‌ها به شدت توصیه می‌شوند. هدف از انجام این تمرینات، جلوگیری از سفت شدن شانه و حفظ دامنه‌ی حرکتی تا حد امکان می‌باشد. برای گرفتن بهترین نتیجه، مهم است که این تمرینات به صورت منظم و به صورتی که توسط پزشک یا فیزیوتراپیست آموزش داده شده‌اند انجام شوند.
کشش پاندولی. بایستید و به شب ملایمی بدن خود را رو به جلو خم‌کنید به‌طوری‌که دست آسیب‌دیده به پایین آویزان شود. سپس دست خود را مانند یک پاندول در یک دایره به شعاع حدود ۳۰ سانتی‌متر بچرخانید. یک بار در روز این تمرین را انجام داده و هر بار ۱۰ دور در هر جهت بزنید.
کشش با حوله. یک سر یک حوله به طول یک متر را در دست گرفته و با گذراندن آن از پشت خود، سر دیگر آن را با دست دیگر بگیرید. حوله را به حالت عمودی گرفته و با دست سالم خود آن را بکشید تا شانه‌ی آسیب‌دیده‌ی شما کشیده شود. شما می‌توانید نوع پیشرفته‌تر این تمرین را با انداختن حوله بر روی دوش خود انجام دهید. انتهای حوله را با دست آسیب‌دیده‌ی خود گرفته و با دست سالم خود آن را به سمت کمر بکشید. این تمرین را ۱۰ تا ۲۰ بار در روز انجام دهید.
راه رفتن انگشتی. رو به روی یک دیوار به فاصله‌ی سه‌چهارم طول دست خود بایستید. با نوک انگشتان خود، دیوار را در سطح کمر لمس کنید. با خم نگه‌داشتن آرنج خود، به‌آرامی با انگشتان بر روی دیوار به سمت بالا راه رفته و تا حد امکان بالا بروید. انگشتان شما باید این کار را انجام دهند نه عضلات شانه. به‌آرامی دست خود را پایین آورده (در صورت نیاز به کمک دست سالم) و دوباره این تمرین را تکرار کنید. این ورزش را ۱۰ تا ۲۰ بار در روز انجام دهید.
کشش ضربدری. این تمرین را در حالت نشسته و یا ایستاده انجام دهید. با دست سالم خود، آرنج دست دیگر را گرفته و آن را تا سطح سینه بالا ببرید، سپس با اعمال مقداری نیرو، سعی کنید شانه‌ی آسیب‌دیده را بکشید. این حالت را ۱۵ تا ۲۰ ثانیه حفظ کنید. این ورزش را ۱۰ تا ۲۰ بار در روز تکرار کنید.
کشش زیر بغل. با کمک دست سالم خود، دست دیگر را تا سطح سینه بالا برده و بر روی یک قفسه قرار دهید. به آرامی زانوهای خود را خم کرده و زیر بغل‌های خود را باز کنید. به آرامی قوس زانوها را افزایش داده و در زیر بغل‌های خود کشش ایجاد کنید سپس به بالا باز گردید. با هر بار خم کردن زانو، مقداری بر قوس آن بیفزایید ولی دقت کنید که به بدن شما فشار نیاید. این تمرین را ۱۰ تا ۲۰ مرتبه در روز انجام دهید.
شروع تمرینات تقویتی. با بهبود دامنه‌ی حرکتی، تمرینات تقویتی روتاتور کاف را به برنامه‌ی خود اضافه کنید. حتماً قبل از انجام تمرینات تقویتی، بدن خود را گرم کرده و تمرینات کششی را انجام دهید.
چرخش خارجی. در حالی‌که آرنج‌های خود را با زاویه‌ی ۹۰ درجه خم کرده و نزدیک به بدن خود نگه‌داشته‌اید، یک کش ورزشی را بین دو دست خود گرفته و دست آسیب‌دیده را ۵ تا ۸ سانتی‌متر به طرف خارج بدن چرخانده و به مدت ۵ ثانیه این حالت را حفظ کنید. این تمرین را ۱۰ تا ۱۵ بار در روز انجام دهید.
چرخش داخلی. در کنار یک در بسته ایستاده و انتهای کش ورزشی را به دسته‌ی در آویزان کنید. در حالی‌که آرنج دست آسیب‌دیده‌ی خود را با زاویه‌ی ۹۰ درجه خم کرده‌اید، سر دیگر کش ورزشی را بگیرید. دست خود را ۵ تا ۸ سانتی‌متر به سمت بدن کشیده و این حالت را به مدت ۵ ثانیه حفظ کنید. این تمرین را ۱۰ تا ۱۵ مرتبه در روز تکرار کنید.
فیزیوتراپی. فیزیوتراپیست می‌تواند تمریناتی را به شما آموزش دهد تا به وسیله‌ی آن‌ها تحرک‌پذیری و انعطاف‌پذیری شانه را بدون ایجاد کشیدگی در شانه و احساس درد زیاد حفظ کنید.
تحریک الکتریکی اعصاب از راه پوست (TENS). این روش ریشه‌های عصبی در نخاع را بی‌حس کرده و پالس‌های کوچک الکتریکی از دستگاه بر روی شانه‌ی آسیب‌دیده می‌فرستد.
تزریق استروئید. تزریق استروئید به درون یا اطراف مفصل شانه می‌تواند در برخی موارد تا چندین هفته علائم را از بین ببرد. استروئید باعث کاهش التهاب می‌شود ولی این یک روش درمانی نیست چراکه با گذشت زمان علائم باز می‌گردند. با این حال بسیاری از افراد از این روش و مزایای آن استقبال می‌کنند.
عمل جراحی. در مواردی که دیگر روش‌های درمانی جواب ندهند، ممکن است عمل جراحی در نظر گرفته شود. تکنیک‌های استفاده‌شده عبارت‌اند از:
- منیپولاسیون. روشی است که در طی آن به هنگام بیهوشی بیمار، موقعیت شانه‌ی او دست‌کاری می‌شود.
- رهاسازی کپسول با آرتروسکوپی. این یک عمل جراحی نسبتاً کوچک است که با نام عمل “سوراخ کلید” انجام می‌شود. این عمل معمولاً به‌صورت یک‌روزه انجام شده و در طی آن به کمک یک روبات جراح مخصوص، کپسول مفصل شانه رها می‌شود.
با اینکه نرخ موفقیت عمل جراحی بالاست، نمی‌توان در همه‌ی موارد از آن کمک گرفت.
پیشگیری از یخ‌زدگی شانه
در صورتی که علت شانه‌ی یخ‌زده یک حادثه و آسیب به شانه باشد، می‌توان از آن جلوگیری کرد. در این موارد، بیمار باید با پزشک خود مشورت کرده و اطلاعاتی درباره تمریناتی که می‌توانند تحرک‌پذیری و انعطاف شانه‌اش را حفظ کنند، دریافت کند.
