فهرست مطالب
خار پاشنه یا برآمدگی پاشنه یک برجستگی استخوانی کوچک است که روی استخوان پاشنه، پشت پاشنه یا کف پاشنهی پا شکل میگیرد. خار پاشنه به علت التهاب مزمن تاندون آشیل در ماهیچهی ساق پا، یا بافت تاندونی سفت به نام پلانتار فاسیا (Plantar fascia) و در نتیجه، آسیب زدن به تراکم استخوان در مدت زمان طولانی، اتفاق میافتد.
دکتر وریانی برای خار پاشنه، درمان حضوری نوین و پیشرفتهای را عرضه میکند که شامل درمان تزریقی، کفی کفش طبی، درمان با امواج و در صورت نیاز جراحی میباشد.
چگونه خار پاشنه ایجاد میشود؟
هر زمان که شما قدم میگذارید، یکی از پاشنهها باید وزن بدنتان را تحمل کند. حرکت کردن به معنای قرار گرفتن بار بر روی پاها، معادل ۲۰ برابر وزن بدن شما است. اما بار میتواند توسط لایه چربی زیر پاشنه پا و تاندون یا رباط پهنی (یک بافت فیبری که عضلات و استخوانها را به هم متصل میکند) در کف پا کاهش یابد. این تاندون به نام پلانتار فاسیا (Plantar Fascia) شناخته میشود و استخوان پاشنه را به سمت جلو کشش میدهد (برخلاف تاندون آشیل که آن را به عقب میکشد).
اگر یک ورزشکار بدن خود را به طور مناسب گرم نکند یا اگر شما یک شخص با شغلی کمتحرک هستید و در طول آخر هفته ورزشهای سنگینی انجام دهید، ممکن است عضلات کف پا بیش از حد فشار ببینند و باعث کشیدگی تاندون آشیل (تاندونی که عضلات را به استخوان پاشنه متصل میکند) شوند.
زمانی که فشار بیش از حدی بر روی آن قرار میگیرد، تاندون سفت میشود و دردناک و ورم میشود، که این مسئله فشار اضافی بر روی آرنگ و عضلات کف پا را ایجاد میکند. پلانتار فاسیا تحت تنش قرار میگیرد و ممکن است به پارگیهای کوچکی مبتلا شود. این وضعیت به عنوان تورم بافت کف پا (Plantar Fasciitis) شناخته میشود.
زمانی که شما نشستهاید، دراز کشیده یا پاهایتان را استراحت میدهید، عضلات کف پا سعی میکنند تا تاندون آسیب دیده را محافظت کنند. در این حالتها، درد پاشنه احساس نمیشود، اما به محض اینکه دوباره بلند شوید و وزنتان را بر روی پاها بیندازید، ممکن است پاها و قوزک پا به دلیل تورم گرفتگی کنند و درد به پشت پاشنه یا کف پا بازگردد.
زمانی که شروع به حرکت کنید، پلانتار فاسیا ممکن است دچار پارگی شود که این امر ایجاد یک چرخهی معیوب، آسیب و درد را تشدید میکند.
تورم در محل تاندون آشیل (پشت پاشنه پا) یا آرنگ پا (زیر پاشنه)، سلولهای استخوانی پاشنه را که تشکیلدهندهی استخوان هستند، تحریک میکند که در این محل رسوب کرده و در نتیجه باعث تشکیل یک برجستگی استخوانی میشود.
اما علت خار پاشنه بهتنهایی باعث ایجاد درد نمیشود. خار پاشنه در نتیجه فشار سنگین طولانیمدت ایجاد میشود که نشانهی تورم مزمن در بافتهای اتصالی میباشد.
همچنین باید یادآوری شود که خار پاشنه میتواند خودبهخود، بدون تورم یا درد اتفاق بیفتد. یا ممکن است به برخی انواع آرتروز (التهاب مفاصل) مرتبط باشد. وتورم در آرنگ پا یا آشیل الزاماً باعث تشکیل خار پاشنه نمیشود.
دلایل ایجاد خار پاشنه
خار پاشنه اغلب به علت ترکیبی از فاکتورهای زیر اتفاق میافتد، شامل :
- مشکل در کارکرد پا
- دویدن روی سطوح سفت
- کفش یا پاپوش نامناسب
- داشتن اضافهوزن و چاقی.
تمام عوامل ذکر شده میتوانند سبب ایجاد تنش روی استخوان پاشنه، رباط، یا آرنگ کف پا و عضلات آن شود. ارنگ پا سفت شده و روی استخوان پاشنه کشیده شده و ایجاد خار پاشنه میکند.
علائم خار پاشنه
- دردی وحشتناک ، خنجر مانند ، ملالآور و بسیار شدید در زیر یا روی پاشنهی پا
- معمولاً درد با استراحت کردن از بین میرود اما بعد از بلند شدن شدیدتر از قبل است.
- بیشتر در ساعات آغازین روز دردناک است.
- این امکان وجود دارد که هنگام صبح عضلات پا یا ساق پا خیلی سفت شوند که این امر راه رفتن را بسیار دشوار میکند.
- با راه رفتن روی سطوح سفت یا حمل کردن اجسام سنگین مثل چمدان، درد دوچندان میشود.
- گاهی درد آنقدر تشدید مییابد که ادامهی کار روزانه غیرممکن میشود.
- خار پاشنه ممکن است هیچ علامت و نشانهای نداشته باشد.
افراد در معرض خطر
- بیشتر مبتلایان کسانی اند که اضافهوزن دارند و میانسالاند. اضافهوزن فشار زیادی به عضلات، تاندونها و استخوانها میآورد . درحالیکه با افزایش سن لایه چربی ضربهگیر کف پا کاهش ضخامت پیدا میکند و دیگر مؤثر نخواهد بود.
- افرادی که فقط در اخر هفته ورزش میکنند و عضلاتشان برای فعالیتهای شدید ناگهانی کشش ندارد.
- کسانیکه پاهای خمیده و دچار مشکل دارند. منظور از خمیده (Pronated) این است که پاهای شخص در هنگام دویدن و راه رفتن تمایل به چرخیدن به داخل دارند.
تشخیص خار پاشنه
خار پاشنه و تورم عضلات کف پا اغلب توسط علایمی که در طی آزمایشهای بالینی مشاهده میشوند، تشخیص داده میشود.
اشعه ایکس. سرانجام برای اطمینان از تشخیص درست و رد علل احتمالی دیگر برای درد پاشنه مثل آرتروز، ممکن است پزشک دستور به انجام دیگر آزمایشات مثل اشعه ایکس بدهد.
درمان خار پاشنه
درمان خار پاشنه ممکن است گزینههای زیادی داشته باشد:
پوشش پا باید اندازه باشد و با نوع فعالیتی که انجام میدهید، متناسب باشد و دردی ایجاد نکند.
در صورت درد شدید فعالیتتان را کاهش دهید و به پاشنه استراحت دهید.
بانداژ کردن/ برای حفاظت از پاها، فشار را از روی عضلات پا و تاندون کف پا بردارید که این امر میتواند موجب بهبود پاشنه شود.
فیزیوتراپی میتواند روشهایی را آموزش دهد که بدون فشار بیشازحد، عضلات کشش پیدا کنند و از تکنیکهایی مثل اشعه فراصوت برای کمک به درمان استفاده میکند که این روش در بعضی موارد تا ۹۰% مؤثر است.
ورزشهای کششی
- کشش با کمک دیوار
- کشش با کمک پلهها
- تمرین کشش پا بهوسیله یک حوله یا باند
- غلتاندن پا روی جسم سرد
داروهای ضدالتهاب برای کاهش درد و التهاب در محل موردنظر.
تزریق استرویید بعضاً سبب کاهش چشمگیر درد خواهد شد اما اثر آن موقتی است.
اگر علیرغم این درمانها درد از بین نرفت، ممکن است پزشک شمارا به یک جراح ارتوپدی معرفی کند که روشهای درمان آن در ادامه آمده است.
درمان با شاک ویو تراپی. این روش زمان کمی نیاز دارد. برای اعمال این امواج به پا از دستگاه خاصی استفاده میشود. معمولاً در دو یا سه هفتهی جداگانه ، سه بار از این درمان استفاده میشود. این امواج سبب آسیب میکروسکوپی به پلانتار فاسیا میشوند که درمان را شبیهسازی میکند. ممکن است با این روش حساسیت عصبها به درد کمتر شود. این درمان برای حدود ۸۰% بیماران بهخوبی جواب داده است.
جراحی فقط زمانی موردتوجه قرار میگیرد که دیگر روشها مثمر ثمر نبوده باشند.
سه شیوه اصلی برای جراحی در ادامه آمده است:
- جراحی باز پلانتار فاسیا (و بیرون آوردن خار پاشنه). در این روش شکافی برای جراحی ایجاد میشود که علاوه بر دسترسی به خار پاشنه، اجازهی دسترسی مستقیم به رباط پا را هم میدهد. شکاف میتواند در داخل پا یا پشت پا ایجاد شود.
- دسترسی زیری یا تحتانی
- دسترسی میانی
- بیرون آوردن ارنگ کف پا از طریق شکاف کوچک. عموماً با استفاده از این تکنیک و با ایجاد چند شکاف کوچک در نقاط مختلف قوس پا، رباط کف پا بیرون آورده میشود. این تکنیک روی خارج کردن رباط تمرکز دارد.
- بیرون آوردن پلانتار فاسیا به روش اندوسکوپی. بیرون آوردن به روش آندوسکوپی به استفاده از ابزار و سرامیکهای خاصی برمیگردد که با کمک آن میتوان شکاف کوچکی، گاهی در داخل و گاهی در خارج پا ایجاد کرد و تحت نظارت دقیق، رباط را بیرون آورد. یکی از مزایای این روش این است که شکاف بسیار کوچک است و از قسمت زیرین پا دور میماند.
