در صورتی که حرکت دادن زانو در خارج از محدودهی حرکتی آن موجب پارگی رباط یا آسیبهای دیگر در زانویتان شده باشد، ممکن است درد در پشت زانو خود احساس درد کنید و زانویتان صدای تقتق بدهد. در صورتی که آسیبدیدگی شما شدید باشد، به رسیدگی فوری پزشکی نیاز دارید. در صورتی که زانوی شما دررفته است یا در زانوی خود احساس عدم ثبات میکنید، به هیچ وجه روی آن فشار نیاورید.
دکتر وریانی فوق تخصص در درمان بیماریهای زانو با تشخیص علت بروز درد پشت زانو، روش درمانی مناسبی را برای رفع این مشکل بکار میگیرد.
شمارههای تماس با دکتر وریانی:
تشخیص
تشخیصهای افتراقی مختلف در رابطه با علت درد پشت زانو میتواند موارد زیادی را شامل شود و به عوامل مختلفی مانند آسیبهای استخوانی، ماهیچهها و تاندونها، رباطها، اعصاب، عروق و بورسهای زانو مربوط باشد.
معاینه فیزیکی
بسیاری از مواردی که بیمار در شرح حال و سابقه پزشکی خود میگوید، میتواند برای پزشک نشانهی مهمی باشد که علت احتمالی درد مفصل زانو را تشخیص دهد و بداند که در هنگام معاینه فیزیکی بر روی چه مسائلی باید تمرکز داشته باشد. در حین معاینات فیزیکی اولیهی بیمار، لازم است وضعیت زانو در حالتی که بیمار به حالت دمر خوابیده است و همچنین حالت ایستاده، بررسی شود.
همچنین پزشک از بیمار میخواهد که زانوی خود را خم کند یا به سمت داخل و خارج چرخش دهد و با دست خود در برابر نیروی حرکتی زانوی بیمار مقاومت میکند (زانو حرکت نمیکند و تنها به دست پزشک فشار وارد میکند).
بسیار مهم است که بیثباتی زانو در قسمتهای قدامی و خلفی، داخلی و خارجی و در حالت چرخش زانو، به دقت توسط پزشک ارزیابی شود.
آزمایشهای تشخیصی مختلفی وجود دارند که برای بررسی بی ثباتی در ناحیه پشت زانو به کار میروند، از جمله آزمون افتادگی خلفی، آزمون کشویی خلفی و آزمون چهارسرران فعال.
علل و درمان
درد پشت زانو میتواند علل بسیار متعددی داشته باشد، از جمله آسیبهای بافت نرم، آسیب تاندون، آسیب عصبی و آسیبهای عروقی. در این بین، آسیبهای بافت نرم و آسیبهای تاندونی نسبت به آسیبهای عروقی و عصبی، بیشتر برای علت درد در پشت زانو شایع هستند.
آسیبهای تاندون و عضله
آسیبهای تاندون معمولا به فشارهای مکانیکی مربوط میشود که که موجب فرسایش مفصل زانو و تاندونها میشود. سه نوع آسیب کمپلکس ماهیچهای وجود دارد که معمولا باعث درد پشت زانو میشود: آسیب عضلات همسترینگ، عضلات گاستروکنمیوس (عضله دوقلو در پشت ساق پا) و عضله پوپلیتئوس.
درمان
در مورد آسیبهایی که موجب پارگی کامل (یا در مواردی جزئی) تاندون شده است، روش کلی درمان ، انجام جراحی است.
درمان درد پشت زانو ناشی از آسیبهای عضلات همسترینگ، شامل موارد زیر میشود:
- کرایوتراپی (سرما درمانی)
- بیحرکت کردن پا
- درمان دستی
- داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی
- درمانهای الکتروفیزیکال
- جراحی
آسیبهای عصبی
آسیبهایی که به پشت زانو وارد میشوند، اغلب موجب بروز آسیب به عصبهای مشترک پرونئال میشوند. بنابراین لازم است در صورت وارد شدن آسیب به قسمت خلفی زانو، معاینات و آزمایشات عصبی به صورت کامل انجام شوند.
آسیب رباطها
در صورتی که رباط PCL آسیب ببینید، ولی این آسیب تشخیص داده نشود، موجب بیثباتی مزمن مفصل زانو میشود. معمولا آسیبهای PCL در تصادفات ماشین و در حالتی رخ میدهید که بر اثر برخورد مستقیم زانوی خم شده به داشبورد، فشار مستقیمی به زانو وارد شده و به قسمت پشت زانو منتقل میشود.
درمان
برای درمان آسیبهای PCL هم از روشهای جراحی و هم از روشهای غیرجراحی استفاده میشود.
جراحی
متاسفاده رباطهای صلیبی ( ACL و PCL) قابل بازسازی نیستند. وقتی این رباطها پاره شوند و با بیش از حد کشیده شوند، این حالت در آنها باقی میماند و تغییر نمیکند و بنابراین تنها راه برای درمان آنها، انجام جراحی ترمیمی است. در این جراحی، از سایر قسمتهای پای خود بیمار و یا از پای یک اهدا کننده، تاندونهایی جدا میشود و به جای رباط پاره شده، پیوند زده میشود. عمل بازسازی رباط ACL یا PCL یک جراحی پیچیده و گسترده است و به همین خاطر برای تمامی افراد مناسب نیست.
درمانهای غیر جراحی
- پوشیدن زانوبند طبی: برای ایجاد ثبات در مفصل زانو و حفاظت از زانو در برابر آسیبدیدگی مجدد
- داروهای مسکن ضدالتهاب: داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی به کاهش درد و تورم زانو کمک میکند. البته این داروها دارای برخی عوارض جانبی نیز هستند و باید تنها در مواقع خاص مصرف شوند، مگر این که پزشک شما توصیه دیگری کرده باشد.
- انجام تمرینات کششی و تقویتی زانو: در صورتی که پزشک شما انجام این تمرینات را تجویز کرده حتما آن را انجام دهید. تمرینات کششی و تقویتی، موجب میشود که از میزان فشار وارد شده به مفصل زانو کاسته شود. این ورزشها باید به صورتی انجام شوند که ایجاد درد نکنند.
آسیبدیدگی مینیسک
پارگی مینیسک باعث میشود که بیمار احساس کند که چیزی در زانوی او گیر کرده است و در موارد نادری نیز موجب درد پشت زانو میشود. این مورد خصوصا در مواردی رخ میهد که پارگی مینیسک در ناحیه شاخ خلفی مینیسک داخلی ایجاد شده باشد.
آسیب استخوانی
درد استخوان به ندرت باعث درد پشت زانو میشود. آسیبهای استخوانی که میتواند منجر به درد پشت زانو شود عبارتند از: فرسایش و ساییدگی استخوانها، شکستگی فشاری استخوان تیبیا و تومورهای استخوانی. تومورهای استخوانی، یکی از دلایل نادر درد استخوان هستند و تشخیص آنها میتواند مشکل باشد.
درمان
درمان تومورهای استخوانی شامل موارد زیر میشود:
- قطع عضو
- جراحی تومور با حفظ اندام
- شیمیدرمانی
- پرتودرمانی
به غیر از تومورهای استخوانی، تومورهای دیگری نیز میتوانند موجب درد زانو شوند. این تومورها عبارتند از: استئوکندروم، استئوسارکوم، تومور کندروم یا تومور غضروف، سینوویال کندروماتوز و سینویت ویلوندولر پیگمانتر.
کیست زانو و بورسیت زانو
در اطراف زانو، بورسهای مفصلی متعددی وجود دارند که به منظور کاهش سایش بین ساختارهای مختلف مفصلی عمل میکنند. آسیب به بورسهای زانو معمولاً ناشی از انجام حرکات مکرر است و با درد و حساسیت به لمس همراه میشود.
یک ضایعه کیستیک شایع که منجر به درد پشت زانو میشود، کیست بیکر (Baker’s cyst) است. تصور میشود که کیست بیکر به طور عمده ناشی از ترکیب عواملی مانند ضعف عضلانی و مشکلات ساختاری درون مفصل است که باعث افزایش فشار داخلی مفصل میگردد.
تشخیص کیست بیکر به راحتی از طریق معاینه فیزیکی قابل تشخیص است و پزشک ممکن است این کیست را در ناحیه بالای عضلات دوقلو و بینغشایی پشت زانو لمس کند.
درمان
تزریق: میتوان داروی کورتیکاستروئید را مستقیما در زانوی آسیبدیده تزریق کرد تا ازمیزان درد و التهاب ناشی از کیست کم کرد.
بالا بردن عضو: در صورتی که کیست پاره شود، به بیمار توصیه میشود که استراحت کند و پای خود را بالا بگیرد (ساق پای آسیب دیده را بالا بگیرد).
تجویز داروی مسکن: این داروها برای کنترل درد بیمار تجویز میشوند.
جراحی برای ترمیم آسیب زانو: در برخی موارد این امکان وجود دارد که مایع درون کیست را با سرنگ بیرون کشید. اما معمولا بیرون کشیدن مایع درون کیستهای مزمن ممکن نیست، چون در واقع درون این کیستها مادهی ژله مانندی وجود دارد که با سرنگ بیرون کشیده نمیشود. بیرون کشیدن کیست بیکر با عمل جراحی، کار سادهای نیست چون این کیستها بر خلاف کیستهای دیگر، دارای لایهی پوششدهنده نیستند.
همچنین ممکن است برای ترمیم آسیبهای شدید ناشی از ضربه به زانو یا بیماریهایی مانند آرتروز زانو، نیاز به انجام عمل جراحی باشد.
برای جراحی زانو معمولا از نوعی تکنیک جراحی بسته به نام آرتروسکوپی، استفاده میشود.
سایر آسیبهای عروقی و عصبی
درد زانو میتواند دلایل زیادی مرتبط با آسیبهای عصبی و عروقی داشته باشد. این موارد عبارتند از: سندرم گیر افتادن عروق پوپلیتئال، آنوریسم و ترومبوز وریدی عمقی. سندرم گیرافتادن عروق پوپلیتئال موجب درد زانو، تورم و تغییرات ایسکمیک (نرسیدن خون کافی به اندام) میشود.
روشهای کلی درمان آسیبدیدگی
در هر موردی، روش درمان درد پشت زانو به علت ایجاد کنندهی آن بستگی دارد. برای مثال در صورتی که شما دچار آسیب جزئی رباط PCL یا آسیب مینیسک از درجه متوسط شده باشید، پزشک شما احتمالا انجام ورزشهای تقویتی زانو را تجویز میکند.
پزشک برای درمان آسیبهای بسیار جزئی، استراحت کردن و گذاشتن کمپرس سرد را تجویز میکند یا از شما میخواهد که تا زمان بهبودی زانو از زانوبند طبی استفاده کنید.
پارگیهای کامل PCL معمولا نیاز به انجام جراحی ترمیم یا بازسازی رباط دارد.
ممکن است شما بعد از جراحی نیاز به انجام یک دوره فیزیوتراپی داشته باشید تا بتوانید مانند قبل، به طور عادی، از زانوی خود استفاده کنید.