فهرست مطالب
گاهی اوقات هنگام خم کردن زانو صداهای مختلفی را از آن میشنویم. شنیدن این صدا لزوماً به معنای وجود آرتروز در مفاصل نیست. (ممکن است مفاصل دیگر نیز این سروصدا را تولید کنند) بااینحال، این صدا در کسانی که بیماریهای مفصلی دارند، شایعتر است. پزشکان به این صدا “کریپتوس” میگویند. بهطورکلی این اصطلاح برای مفاصل به کار برده میشود، اما گاهی اوقات برای توصیف صداهای ایجادشده در ریه نیز استفاده میشود. برای آگاهی یافتن از علل به وجود آورنده “کریپتوس” و چگونگی درمان آن، ادامه مقاله را مطالعه فرمایید.
نگاهی به آناتومی زانو
مفصل زانو شبیه به یک لولای بزرگ است که استخوان ران (فمور) را به استخوان بزرگ ساق پا (درشتنی) متصل میکند. استخوان نازکنی نیز که در ساق پا قرار دارد، به این مفصل متصل میشود. کشکک زانو، که به عنوان کاسه زانو شناخته میشود، یک استخوان کوچک و محدب است که در جلوی زانو قرار دارد و مفصل را در مقابل ضربهها و صدمات محافظت میکند. دو بالشتک ضخیم غضروفی به نام منیسک، سطح استخوانها را پوشش میدهند و باعث کاهش اصطکاک در نقطه اتصال آنها به یکدیگر میشوند. مفصل را یک غلاف به نام کپسول احاطه کرده است و درون این کپسول، مایع مفصلی به نام سینوویوم وجود دارد که حرکت استخوانها درون مفصل را روان میکند. همچنین، چهار رباط یا نواری محکم و انعطافپذیر در نقاط ناهموار مفصل قرار دارند و استخوانها را با هم متصل میکنند.
صدا دادن زانو (کریپتوس) چگونه ایجاد میشود؟
باگذشت زمان، گازهایی که در مفصل وجود دارند به هم میپیوندند و در مایع سینوویال تشکیل حبابهای کوچکی را میدهند. هنگامیکه شما زانو خود را خم میکنید، برخی از این حبابها متلاشی میشوند و در اثر آن رباطها بهصورت ناگهانی صدا ایجاد میکنند و علت صدا دادن زانو میباشند. این صدا طبیعی است و گاها هرکسی این صدا را تجربه میکند. از سوی دیگر، بیماری آرتروز بر غضروف و استخوانها صدمه وارد میکند. درنتیجه هنگام حرکت مفصل زانوی آسیبدیده، ممکن است صدای تق تق زانو ایجاد شود. همچنین ممکن است کریپتوس یا صدای مفصل در اثر ضربه و آسیب مفصلی نیز ایجاد شود.
علل ایجاد صدا دادن زانو (کریپتوس)
آرتریت
بیستوهفت میلیون آمریکایی به استئوآرتریت (آرتروز) مبتلا هستند. این نوع از آرتریت، عمدتاً افراد میانسال و مسنتر را تحت تأثیر قرار میدهد. این بیماری تحت عنوان آرتروز فرسایشی نیز شناخته میشود. آرتروز معمولاً مفاصلی را درگیر میکند که از آنها استفاده بیشتری میکنیم، مانند مفاصل دست. همچنین بر مفاصلی که وزن ما را تحمل میکنند، مانند مفاصل زانو و یا لگن، نیز اثر خواهد گذاشت. در طول زمان تنشهای مکانیکی و یا تغییرات بیوشیمیایی، بهآرامی باعث تخریب غضروف و مینیسک زانو میشوند. این امر باعث ایجاد التهاب و درد در مفاصل میشود. باگذشت زمان، غضروف از بین میرود و استخوانها باهم تماس پیدا میکنند. هنگامیکه صدای مفصل همراه با درد باشد، معمولاً با استئوآرتریت در ارتباط است.
سایر علل صدا دادن زانو (کریپتوس)
صدا دادن زانو (کریپتوس) در زانو میتواند در اثر آسیبدیدگی زانو مانند پاره شدن منیسک (غضروف) ایجاد شود. این حالت در افرادی که بازیهای ورزشی انجام میدهند و یا دوندهها بیشتر شایع است. پارگی منیسک، هنگام حرکت مفصل میتواند باعث ایجاد صدا شود.
نرمی غضروف زانو (سندروم درد پاتلوفمورال) یک درد مبهمی است در پشت استخوان کشکک (پاتلا)، که معمولاً در اثر استفاده زیاد از مفصل و یا آسیب به آن ایجاد میشود. هنگام حرکت زانو، شما احساس میکنید چیزی در مفصلتان خرد میشود، همچنین صدای تقتق آن را نیز میشنوید. دیگر صدمات زانو و یا انواع دیگر آرتریت نیز میتوانند باعث ایجاد صدا در مفصل زانو گردند. عدم حالت ارتجاعی بافتهای نرم، علت دیگری برای ایجاد صدا در مفصل زانو میباشد. همچنین این موضوع نشاندهنده وجود نقطهضعف در زانو میباشد که ممکن است در آینده زانو در اثر آن دچار آسیب شود.
استفاده از یک توپ تنیس یا یک فوم لوله مانند برای ماساژ و تمرین دادن به بافتهای نرم زانو، به منظور بازگرداندن یکپارچگی رباطها و افزایش انعطافپذیری مفصل زانو، بسیار مفید است. با این وسایل، میتوانید ماساژ و فشار به مناطق مختلف زانو اعمال کنید و تمریناتی را برای بهبود عملکرد مفصل زانو انجام دهید. با این حال، باید به این نکته توجه کنید که فشار زیادی روی زانوها نگذارید و از آوردن فشار شدید بر زانوها خودداری کنید. همچنین، باید از فعالیتها و حرکاتی که ممکن است به مفصل زانو آسیب برساند و صدای تقتق در زانو ایجاد کند، پرهیز کنید.
چه هنگامی باید نگران صدای مفصل بود؟
صدا دادن زانو (کریپتوس) معمولاً بدون درد است و جای نگرانی وجود ندارد. اما اگر همراه صدای زانو، درد هم حضور داشت، میتواند نشانهای از وجود یک مشکل باشد. کریپتوس زانو یکی از علائم شایع استئوآرتریت است. همچنین میتواند یکی از نشانههای آرتریت روماتوئید (روماتیسم مفصلی) و یا آرتریت عفونی باشد. ممکن است بهطور همزمان زانوی شما درگیر چند اختلال مختلف باشد. اگر زانوی شما دچار صدای مفصلی گردید و همراه آن درد یا علائم دیگری بروز پیدا کرد، در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.
بهتر است برای بررسی صدای زانوی خود به پزشک مراجعه نمایید، بهخصوص اگر این صدا همراه با درد باشد. دکتر وریانی با مشاوره در مورد علائم مرتبط با صدا دادن زانو و بهکارگیری روشهای مختلف برای تشخیص علت آن، به شما در درمان این مشکل یاری خواهد رساند.
شمارههای تماس با دکتر وریانی:
بررسی علائم
در بسیاری از موارد آموزش، فیزیوتراپی و داروها میتوانند در رفع این مشکل کمککننده باشند. ممکن است تصویربرداری MRI لازم باشد تا پارگی غضروف و منیسک و پارگی رباط صلیبی مورد تائید قرار بگیرد. پزشکان ترجیح میدهند بیماران قبل از اینکه غضروف دچار آسیبهای جدیتری شود، در مراحل اولیه بیماری به آنها مراجعه کنند. بسیاری از مردم بررسی این عارضه را جدی نمیگیرند، اما مراجعه بهموقع تأثیر زیادی در درمان آنها خواهد داشت. پارگی منیسک نیز می تواند موجب خالی کردن زانو شود و در مراحل اولیه، هنگامیکه زانو دچار التهاب و سروصدا شده است، میتواند از طریق آرتروسکوپی تحت درمان قرار بگیرد.
درمان
وجود صدا در زانو نباید شما را آزار دهد. بااینحال اگر شما حین خم کردن مفصل زانو، دچار ناراحتی یا گرفتگی در مفصل میشوید، بهتر است به یک پزشک متخصص ارتوپدی به مراجعه نمایید. در صورت صدا دادن و تق تق زانو، احتمال ساییدگی مفصل و یا اختلال در تاندونها وجود دارد. اگر در کنار صدای مفصل، شما درد را نیز تجربه نمودید، این امر میتواند نشانهای از و جود آسیب در مفصل باشد.
درمان صدا دادن زانو (کریپتوس) در صورت ایجاد علائم
صدا دادن زانو (کریپتوس) بیضرر است و اگر براثر بیماری، ضربه و آسیبدیدگی ایجاد نشده باشد و موجب ناراحتی شما نگردد، نیازی به درمان ندارد. اما، اگر صدای زانو همراه با درد باشد، درمان صدای زانو به علت زمینهای آن بستگی دارد. بهعنوانمثال، استئوآرتریت دارای درمانهای متعددی است. ممکن است پزشک برای شما داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) تجویز کند، ممکن است برای کاهش التهاب مفصل استفاده از کیسه یخ را توصیه نماید. بریس یا زانوبند طبی میتواند از زانو حمایت کرده و فشار وارده بران را کاهش دهد. فیزیوتراپی عضلات حمایتکننده زانو را تقویت کرده و دامنه حرکتی آن را بهبود میبخشد. در برخی موارد ممکن است، عمل جراحی و یا تعویض مفصل لازم باشد.
درمانهای جایگزین و یا مکمل برای صدا دادن زانو (کریپتوس)
داروها و مکملهای زیادی برای درمان درد مفاصل در اکثر داروخانهها و رفع علت صدا دادن زانو در دسترس هستند. فقط در نظر داشته باشید ازلحاظ بالینی تعداد کمی از آنها، مؤثر بودنشان به اثبات رسیده است.
گلوکوزامین، بهویژه در ترکیب با کندرویتین، یک درمانی متداول برای آرتریت محسوب میشود. روغن ماهی، که سرشار از اسیدهای چرب امگا ۳ میباشد و سایر مواد مغذی نیز، میتوانند مفید باشند. همه آنها بهصورت قرص و یا به شکل کپسول در دسترس هستند. برخی از عصارههای گیاهی و یا دمنوشها میتوانند درد مفاصل را تسکین دهند. اثر کمپرس گرم و استفاده از کیسه یخ در کاهش درد، اثباتشده است. مدیتیشن یکراه عالی برای کاهش درد است، همچنین میتواند روند درمان را سرعت بخشد.
نکاتی برای افزایش سلامت زانوها
- ورزش منظم میتواند پاها و زانوها را تقویت کند. ورزش با وزنه و یا کشهای مقاومتی – و یا انجام حرکات خاص با کمک وزن خود بدن، مانند حرکت اسکات و لانج – حداقل دو بار در هفته توصیه میشود. بالا رفتن از پلهها، کوهنوردی و یا استفاده از دوچرخه ثابت عضلات حمایتکننده از زانوها را تقویت میکنند.
- قبل از انجام فعالیتهای ورزشی خود را گرم کنید. انجام فعالیتهای شدید، درحالیکه عضلات و مفاصل سرد باشند، باعث آسیبدیدگی میشود.
- انعطافپذیری خود را حفظ کنید. قبل از ورزش سعی کنید بهصورت پویا عضلات خود را تحت کشش قرار دهید، بدین معنا که عضلات خود را در محدوده حرکتیشان حرکت دهید. پس از ورزش عضلات خود را بهصورت استاتیک تحت کشش قرار دهید، بدین معنا که عضلات خود را کشیده و مدت ۳۰ ثانیه در همان وضع نگهدارید. این کار از بروز آسیبدیدگی در عضلات و مفاصل جلوگیری به عمل میآورد. بهطور منظم، عضلات جلو و پشت ران خود را تحت کشش قرار دهید. (عضله چهار سر ران و همسترینگ).
- اگر در حال حاضر فعالیتهای ورزشی را انجام میدهید، بهآرامی شدت تمرینات را افزایش داده و مدت آن را طولانیتر کنید.
- از کفشهای مناسب استفاده کنید، سعی کنید کفشهایی را بپوشید که با شرایط شما هماهنگی بیشتری داشته باشند.
- وزن خود را در محدوده طبیعی نگهدارید. این کار باعث میشود فشار وارده بر زانوها کاهش یابد. اضافهوزن شانس شما را در ابتلا به آرتروز زودهنگام زانوها بسیار افزایش میدهد. “بهترین راهکار تقویت عضلات اطراف زانوی شما است”.
- تغییر رژیم غذایی: در رژیم غذایی خود از مواد معدنی بیشتری استفاده کنید. مولتیویتامینها و از همه مهمتر روغن ماهی برای مقابله با التهاب بسیار ضروری میباشند؛ علت ریشهای بسیاری از مشکلات مفصل زانو، التهاب است. مصرف دوز مناسبی از آنتیاکسیدانهای طبیعی، باعث بهبود و افزایش سلامتی بافتهای همبند میشوند.
