فهرست مطالب
بیماری “کندرومالاسی کشکک” یا “نرمی کشکک زانو” زمانی رخ میدهد که غضروف موجود در پشت کشکک زانو نرم شده و آسیب ببیند. این امر موجب ایجاد درد در جلوی زانو، تورم و سروصدا در هنگام حرکت زانو میشود. این بیماری افراد جوان، سالم و اغلب ورزشکاران را تحت تأثیر قرار میدهد. در نوجوانان، جوانان و در زنان شایعتر است. معمولاً این بیماری با “سندروم زانوی دوندگان” اشتباه گرفته میشود.
کل استخوان کشکک توسط یک لایه ضخیم غضروفی پوشیده شده است تا:
- حرکت کشکک بر روی استخوانهای موجود در زانو روان و هموار باشد.
- جلوی ضربههای وارده به کشکک گرفته شود.
دکتر وریانی متخصص ارتوپدی و فوق تخصص در بیماریهای زانو، بر اساس علائم و معاینه فیزیکی، به ارزیابی وضعیت شما میپردازند. بر اساس وضعیت شما درمانهای متعددی ممکن است پیشنهاد گردد، مانند تقویت عضلات چهار سر ران، که منجر به تقویت و افزایش دامنه حرکتی مفصل زانو میشود. ممکن است در مواردی مانند نرمی غضروف کشکک زانو، عمل جراحی پیشنهاد شود.
علل نرمی غضروف کشکک زانو
نرمی کشکک زانو زمانی رخ میدهد که استخوان کشکک بهجای آنکه بهراحتی بر روی استخوانها بلغزد، با آنها برخورد کرده و اصطکاک ایجاد کند. این امر باعث میشود بخشی از غضروف کشکک دچار آسیب شود، درنتیجه در این ناحیه التهاب و زانو درد پدید میآید.
این عارضه در اثر عوامل متعددی ایجاد میشود، ازجمله:
۱) عدم تعادل عضلانی: عواملی همچون سفتی عضلات چهار سر ران و سازههای دیگر زانو (بهعنوانمثال، تاندون رتیناکولوم در خارج مفصل زانو) و ضعف عضلات در داخل زانو (VMO) باعث میشوند، کشکک در موقعیت و شیار خود قرار نگیرد. بهجای آنکه کشکک در مرکز شیار خود بهراحتی سر بخورد، به کنارهها رانده میشود، این موضوع باعث افزایش اصطکاک و آسیب دیدن غضروف کشکک میشود. این حالت تحت عنوان “حرکت نامناسب کشکک” شناخته میشود.
۲) عدم تراز بودن استخوان کشکک زانو: بدین معنی که استخوان کشکک در موقعیت صحیح خود قرار نمیگیرد، این استخوان تمایل پیدا میکند که بیشازحد پایین و یا بالا قرار بگیرد. برخی از افراد بهطور مادرزادی با این عارضه به دنیا میآیند، اما تا نوجوانی از این مسئله آگاه نخواهند شد.
۳) استفاده بیشازحد از پاها: هر کاری که باعث شود فشار زیادی بر زانوها وارد شود (برای مثال دویدن، پریدن، چرخیدن) میتواند منجر به آسیب زانوها شود.
۴) صاف بودن کف پاها: صاف بودن کف پاها، توزیع نیروی وارده بر زانو را تغییر میدهد، این امر غضروف کشکک را بیشتر در معرض آسیب قرار میدهد.
علائم کندرومالاسی یا نرمی کشکک زانو
علائم شایع نرمی کشکک عبارتاند از:
۱) درد در جلوی زانو: بیشتر درد مبهم است تا تندوتیز.
۲) درد هنگام استفاده از پلهها: هنگام پایین آمدن شدیدتر است تا هنگم بالا رفتن.
۳) درد بعد از استراحت طولانیمدت: هنگامیکه شما پس از نشستن طولانی بلند میشوید، این درد شدت خواهد گرفت.
۴) احساس سایش و وجود سروصدا در مفصل زانو: هنگام حرکت پا، شما احساس خواهید کرد چیزی در زانوی شما دچار سایش میشود و همچنین ممکن است زانو صدا تولید کند. (کریپتوس)
۵) تورم جزئی: معمولاً در اطراف کشکک
۶) حساسیت به لمس: ورود هر فشاری به استخوان کشکک ممکن است باعث تحریک فرد گردد.
تشخیص نرمی کشکک زانو
در معمول، پزشک با بررسی علائم شما و انجام معاینه فیزیکی، از طریق چند آزمون ساده مانند ارزیابی حرکت زانو یا اعمال فشار بر روی آن، نرمی غضروف کشکک را تشخیص میدهد.
عموماً، تصویربرداری معمولی با استفاده از اشعه ایکس، این عارضه را نمایش نمیدهد. با این حال، در برخی موارد، تصویربرداری افقی از جانب پا، معروف به “نمای افقی اشعه ایکس”، میتواند برای بررسی پشت کشکک مفید باشد. در بعضی موارد، برای تأیید تشخیص، ممکن است از اسکن MRI استفاده شود.
اشتباه رایج در تشخیص
معمولاً درد جلوی زانو بهعنوان نرمی کشکک تشخیص داده میشود، که البته همیشه اینطور نیست. یکی دیگر از علل شایع درد زانو بیماری “زانوی دوندگان” (تحت عنوان درد قدامی زانو و یا درد پاتلوفمورال) است. درحالیکه علائم این اختلال میتواند مشابه نرمی کشکک باشد، اما در این بیماری غضروف کشکک نرم نشده و یا آسیب نمیبیند. بااینحال درمان هر دو اختلال مشابه است.
گزینههای درمانی
برای درمان کندرومالاسی کشکک، بسیار مهم است ابتدا علت زمینهای آن مشخص شود، بنابراین ممکن است پزشک شما را به یک متخصص فیزیوتراپی ارجاع دهد تا از نزدیک عضلات پای شما بیشتر مورد ارزیابی قرار بگیرد.
درمان نرمی کشکک میتواند شامل موارد زیر باشد:
۱) جراحی: این گزینه زمانی در نظر گرفته میشود که درمانهای دیگر پاسخ ندهند و درد واقعاً زندگی شما را مختل کرده باشد. عمل جراحی به روش آرتروسکوپی انجام میشود، در این روش ۲ الی ۳ حفره کوچک در اطراف زانوی شما ایجاد میشود و یک دوربین وارد زانو میشود. سپس ممکن است رباطهای تنگشده برش داده شوند، این امر اجازه میدهد استخوان کشکک به شیار خود مجدداً بازگردد و یا ممکن است نواحی آسیبدیده غضروف اصلاح گردند. در روش آرتروسکوپی از یک دستگاه باریکی استفاده میشود که مجهز به یک دوربین است، به این وسیله آرتروسکپ میگویند.
آرتروسکوپ وارد زانو میشود و به جراح اجازه میدهد تا غضروف و یا قطعات آسیبدیده مفصل را اصلاح نماید. در موارد شدیدتر جراحی تراز سازی کشکک نیز در نظر گرفته میشود. در این روش زاویه استخوان کشکک تغییر داده میشود تا فشار وارده بر غضروف برطرف گردد.
۲) درمان از طریق سلولهای بنیادین: درمان با سلولهای بنیادی میتواند بسیار جذاب، مقرونبهصرفه و بهطورکلی گزینهای قابلدوام برای درمان نرمی کشکک زانو باشد. در این روش سلولهای بنیادی بالغ و پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) خود بیمار در ناحیه زانو تزریق میشود، این امر فرایند ترمیم بدن را بهطور طبیعی فعال میکند.
۳) بریس یا زانوبندهای طبی: پوشیدن زانوبند طبی درست زیر کشکک، فشار وارده بر مفصل را کاهش میدهد که در پی آن بهطور چشمگیری درد کاهش خواهد یافت. استفاده از آنها ساده و بسیار مؤثر است.
۴) داروها: داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAID)، مانند ایبوپروفن در کاهش درد و التهاب مؤثر خواهند بود.
۵) بانداژ کردن: بانداژ زانو میتواند در کاهش فشار بر زانو مؤثر باشد. بهویژه برای زمانی که قصد انجام بازیهای ورزشی را دارید، این امر مفید خواهد بود. در خصوص چگونگی استفاده از این روش میتوانید از یک فیزیوتراپیست کمک بگیرید.
۶) اصلاح فعالیتها: فعالیتهای نظر دویدن را محدود کرده و آن را با ورزشهایی مانند شنا و یا دوچرخهسواری جایگزین نمایید. اگر قصد دویدن دارید، اطمینان حاصل کنید که کفش شما مناسب است. کف کفش شما باید بهینه و استاندارد باشد. سعی کنید بر روی سطوح سخت بدوید، مانند سطوح بتنی.
۷) کفی کفش: کفیهای مخصوص کفش که تحت عنوان” ارتز” شناخته میشوند، میتوانند در اصلاح کف پای صاف و کاهش نیروی وارده به زانو مؤثر باشند.
۸) محافظهای زانو: در فعالیتهایی که نیاز به زانو زدن دارند ، میتوانید از محافظهای زانو استفاده نمایید. محافظهای زانو پدهایی الاستیکی هستند که باعث کاهش درد و التهاب میشوند.
۹) تمرینهای ورزشی و توانبخشی: تمرینات مخصوص زانو، تمرینات کششی و بهطورکلی تمرینات تقویتکننده عضلات، واقعاً در درمان نرمی کشکک زانو مؤثر هستند. این تمرینات با عوامل بر هم زننده تعادل عضلانی مبارزه کرده و نحوه حرکت استخوان کشکک را بهبود میبخشند. بهطورکلی همه بیماران مبتلابه کندرومالاسی کشکک، به نحوی از عدم تعادل عضلانی رنج میبرند.
در اینجا برخی از تمرینات تقویتکننده کشکک ، معرفی میشوند:
انقباض استاتیک عضله چهار سر ران: عضله چهار سر ران خود را منقبض کرده و به مدت ۳ الی ۵ ثانیه نگهدارید، سپس استراحت نمایید. این تمرین را ۱۰ مرتبه تکرار کنید. درحالیکه پای خود را از روی زمین بلند میکنید، زانوی خود را بر روی حوله فشار دهید.
حرکت صدف: زانوی بالایی باید از زانو پایینی فاصله بگیرد.
قدم به پایین: بر روی یک بلندی قرار بگیرد، یک پای خود را خم کرده و پای دیگر را درحالیکه صاف است تا آنجایی که راحت هستید، به سمت پایین بکشید. سپس به موقعیت قبلی بازگردید.
حرکت لانج: زانوی آسیبدیده را در جلو قرار داده و خمکنید. پای دیگر را به سمت عقب بکشید.
زانوی خود را در حالت تراز قرار دهید، اجازه ندهید به سمت داخل چرخش داشته باشد.
روند بهبودی
معمولاً نرمی کشکک زانو با دارو و ورزش بهبود مییابد، ولی ممکن است روند درمان چند ماهی طول بکشد. شما هر چه زودتر تمرینات درمانی خود را آغاز کنید، زودتر بهبود خواهید یافت. بهندرت جراحی لازم میگردد.
