اسپوندیلیت آنکیلوزان نوعی آرتروز بوده که در ابتدا بر ستون فقرات اثر می‌گذارد و می‌تواند مفاصل دیگر را نیز در بر گیرد. این بیماری باعث تورم مفاصل ستون فقرات (مهره‌ها) می‌شود و می‌تواند درد شدید و مزمنی ایجاد کند. در موارد حادتر (البته نه در همه موارد) این تورم باعث شکل‌گیری استخوان جدیدی در ستون فقرات می‌شود و موجب می‌شود که ستون فقرات ثابت و بدون حرکت شده و در برخی موارد رو به جلو خمیده شود. این خمیدگی رو به جلو کیفوز یا قوز نامیده می‌شود.
اسپوندیلیت آنکیلوزان درمان ندارد ولی دکتر وریانی روش‌های درمانی برای کاهش علائم این اختلال ارائه می‌کند که ممکن است از پیشروی آن جلوگیری کند. در بسیاری از موارد دکتر وریانی ترکیبی از دارودرمانی و تمرینات ورزشی را به کار می‌بندد. اما در برخی موارد برای ترمیم مفصلی که به دلیل ابتلا به این عارضه آسیب‌دیده است باید از روش‌های جراحی استفاده نمود. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد این بیماری یا تعیین وقت مشاوره با دکتر وریانی می‌توانید با کلینیک از طریق شماره ۰۲۱۲۲۹۲۳۷۱۱ تماس حاصل فرمایید.
فهرست مطالب
علل ابتلا به اسپوندیلیت آنکیلوزان
با این که دلیل اصلی ابتلا به اسپوندیلیت آنکیلوزان ناشناخته است اما ما می دانیم که عوامل ژنتیکی نقش بسزایی در ابتلا به این بیماری دارد. بسیاری از افراد که به اسپوندلیت آنکیلوزان مبتلا شده‌اند ژنی داشته‌اند که “عامل ژنتیکی” تولید می‌کرد و در این مورد HLA-B27 نامیده می‌شود. این عامل در بیش از ۹۵% افراد مبتلا به اسپوندلیت آنکیلوزان در قفقاز دیده شده است (ارتباط بین اسپوندلیت آنکیلوزان و HLA-B27 تا حد زیادی بین گروه‌های قومی و نژادی متفاوت است). این نکته قابل ذکر است که لازم نیست شما HLA-B27 فعال داشته باشید تا به اسپوندلیت آنکیلوزان مبتلا شوید و همچنین بسیاری از مردم هم با داشتن این عامل هرگز به اسپوندلیت آنکیلوزان مبتلا نمی‌شوند.
دانشمندان معتقدند که ژن‌های دیگر همراه با عوامل محرک محیطی مانند عفونت‌های باکتریایی می‌تواند افراد مستعد را به اسپوندلیت آنکیلوزان مبتلا کند. HLA-B27 تا چهل درصد باعث افزایش احتمال ابتلا به این بیماری می‌شود اما ژن‌های دیگری نیز هستند که در هماهنگی با B27 کار می‌کنند. حدود ۵ یا ۶ ژن دیگر نیز وجود دارند که باعث افزایش احتمال ابتلا به اسپوندلیت آنکیلوزان می‌شوند. به نظر می‌رسد که اسپوندلیت آنکیلوزان با شکست دفاع روده شروع شده و باعث می‌شود که باکتری‌ها از روده مستقیماً وارد جریان خون شده و به محلی که مفاصل ساکرولیاک قرار گرفته‌اند بروند.
چه کسانی در معرض خطر قرار دارند؟
عواملی که احتمال ابتلا به اسپوندلیت آنکیلوزان را افزایش می‌دهند عبارتند از:
- فعال بودن عامل HLA-B27 در آزمایش
- سابقه ابتلا به اسپوندلیت آنکیلوزان در خانواده
- وجود عفونت در دستگاه گوارش
برخلاف آرتروزهای دیگر و بیماری‌های روماتیسمی، عموماً ابتلا به اسپوندلیت آنکیلوزان در سنین جوانی بین ۱۷ تا ۴۵ سالگی آغاز می‌شود. البته این بیماری ممکن است در کودکان یا افراد مسن‌تر هم دیده شود. این بیماری با اینکه در میان زنان هم دیده می‌شود ولی در بین مردان شایع‌تر است.
علائم شایع اسپوندلیت آنکیلوزان
با این که علائم این بیماری در اواخر نوجوانی و اوایل بزرگسالی دیده می‌شود اما ممکن است این علائم در کودکان یا افراد مسن‌تر نیز مشاهده شود.
- اولین علائم اسپوندلیت شامل درد و سفت‌شدگی در قسمت تحتانی کمر و باسن بوده که به تدریج پس از چند هفته یا چند ماه بقیه نقاط را هم دربر می‌گیرد.
- این درد و سفت‌شدگی معمولاً در هنگام صبح و در طول شب بدتر می‌شود اما با گرفتن دوش آب گرم یا انجام برخی حرکات ملایم ورزشی بهبود می‌یابد.
- این نکته قابل توجه است که کمر درد ناشی از اسپوندلیت آنکیلوزان ماهیتی التهابی دارد نه مکانیکی
- در مراحل اولیه شکل‌گیری بیماری ممکن است تب خفیف، کم اشتهایی و ناراحتی عمومی هم بروز کند.
- پس از گذشت چند ماه یا چند سال درد و سفت‌شدگی به ستون فقرات و ناحیه گردن هم گسترش می‌یابد.
- درد و حساسیت به دنده‌ها، شانه‌ها، ران‌ها، باسن و پاشنه‌های پا هم کشیده می‌شود.
- تورم ناشی از اسپوندلیت آنیلوزان می‌تواند باعث احساس خستگی در سطوح مختلف شود.
- بدن برای مقابله با تورم نیاز به انرژی دارد و به همین دلیل احساس خستگی ایجاد می‌شود.
- همچنین کم‌خونی متوسط تا شدید که به دلیل تورم در بدن ایجاد می‌شود می‌تواند باعث احساس خستگی و ضعف عمومی در بدن شود.
تشخیص اسپوندلیت آنکیلوزان
تشخیص اسپوندلیت آنکیلوزان براساس سوابق بیماری و معاینات فیزیکی انجام می‌شود. آزمایش‌های رادیولوژیکی و آزمایشگاهی برای تأیید تشخیص به کار می‌رود اما هر دو محدودیت‌هایی دارد.
معاینات فیزیکی
درخلال معاینات فیزیکی پزشک به علائم و نشانه‌ها که با اسپوندلیت آنکیلوزان همراه است توجه می‌کند. این علائم عبارتند از درد در ستون فقرات و لگن، درد در مفاصل ساکرولیاک، پاشنه‌ها و قفسه سینه. پزشک از شما خواهد خواست تا در جهت‌های مختلف خم شوید تا بتواند انعطاف‌پذیری ستون فقرات را بررسی کند و همچنین از شما می‌خواهد تا نفس عمیق بکشید تا مشکلات قفسه سینه که ممکن است به دلیل تورم مفاصل در محل اتصال دنده‌ها به ستون فقرات ایجاد شده باشد، مشخص شود.
آزمایش‌های رادیولوژیکی
- عکس‌برداری به وسیله اشعه ایکس: در عکس‌های گرفته شده با اشعه ایکس تغییرات ستون فقرات و مفاصل ساکرولیاک که بیماری اسپوندلیت آنکیلوزان را نشان می‌دهد مشخص می‌شود.
- عکس‌برداری رزونانس مغناطیسی (ام آر آی): ام آر آی در مراحل اولیه شکل‌گیری بیماری انجام می‌شود زیرا می‌تواند آسیب‌های وارده به بافت نرم و استخوان‌ها را قبل از اشعه ایکس نشان دهد.
روش‌های درمانی اسپوندلیت آنکیلوزان
سرما / گرما
گرم کردن مفاصل خشک شده و ماهیچه‌های گرفته می‌تواند به کاهش درد کمک کند. استفاده از سرما در نواحی متورم می‌تواند به کاهش تورم منجر شود. وان یا دوش آب گرم می‌تواند به کاهش درد کمک کند.
داروها
- داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی: این داروها که از درمان‌های کورتیزونی محسوب می‌شوند، اولین مرحله برای درمان و کاهش درد و سفت‌شدگی همراه با اسپوندلیت آنکیلوزان هستند. داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی می‌تواند باعث عوارض جانبی قابل توجهی شود که به طور خاص می‌توان به آسیب دستگاه گوارش اشاره کرد.
- داروهای ضدروماتیسمی تسکین دهنده بیماری: زمانی که استفاده از داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی کفایت نکرد، مرحله بعدی استفاده از این داروها است (که به عنوان داروهای خط دوم معروف هستند). این گروه از داروها شامل سولفسالازین، متوترکزات و کورتیکو استروئدها می‌شود.
- مسدود کننده‌های TNF: جدیدترین داروها برای درمان روماتیسم ستون فقرات داروهای بیولوژیکی یا مسدود کننده‌های TNF هستند. این داروها در درمان بیماری‌های آرتروز مفاصل و آرتروز ستون فقرات بسیار مؤثر بوده‌اند. داروهایی که در این گروه دسته‌بندی می‌شوند عبارتند از انبرال، رمیکاد، هیومیرا و سیمپونی.
تزریق کورتیکو استروئیدها
کورتیکواستروئیدها مانند پردنیزون می‌تواند در درمان تورم ناشی از اسپوندلیت آنکیلوزان مؤثر باشند اما مصرف بلند مدت آن‌ها باعث ایجاد عوارض جانبی زیادی در بیمار می‌شود. تزریق کورتیکواستروئدها در مفاصل متورم می‌تواند به صورت موقتی درد ناشی از آرتروز یا بورسیت را کاهش دهد.
تمرینات ورزشی
تمرینات ورزشی یک بخش جدانشدنی از برنامه‌های مدیریت درمان اسپوندلیت آنکیلوزان است. انجام تمرینات ورزشی روزانه و منظم می‌تواند به بهبود وضعیتی و افزایش انعطاف‌پذیری بدن کمک کرده و درد را هم کاهش دهد. یک فیزیوتراپیست مجرب به افراد مبتلا به اسپوندلیت آنکیلوزان کمک می‌کند تا تمرینات ورزشی را به درستی انجام دهند.
پوستچر یا وضعیت بدن
تمرین تکنیک‌هایی که به اصلاح وضعیت بدن کمک می‌کند می‌تواند از بروز عوارض ناشی از ابتلا به اسپوندلیت آنکیلوزان مانند سفت‌شدگی، خمیدگی و کیفوز در ستون فقرات جلوگیری کند.
عمل جراحی
در اسپوندلیت آنکیلوزان حاد، عمل جراحی می‌تواند یک گزینه برای تعویض مفصل باشد به خصوص در زانوها و ران‌ها. عمل‌های جراحی اصلاحی برای افرادی که در ستون فقرات یا گردن دچار خمیدگی شده‌اند نیز امکان‌پذیر است اگر چه خطرات احتمالی زیادی دارد.