آرتریت به التهاب یک یا چند مفصل گفته می‌شود که می‌تواند موجب درد و سفتی در هر مفصلی از بدن شود. این بیماری در مفاصل کوچک پا و مچ پا شایع است. مختلف انواع آرتریت وجود دارد که بسیاری از آنها بر مچ پا تاثیر می‌گذارند و می‌توانند راه رفتن و انجام فعالیت‌های لذت‌بخش را دشوار کنند. برای کند کردن پیشرفت بیماری و تسکین علائم آن، گزینه‌های درمانی متعددی وجود دارد.
آناتومی
در مفصل مچ پا، سه استخوان تشکیل دهنده‌ی آن به نام‌های تیبیا، فیبولا و استخوان کعبی هستند که در اصل انجام حرکت به طرف بالا و پایین را ممکن می‌سازند. در ناحیه‌ی پا، ۲۸ استخوان و بیش از ۳۰ مفصل وجود دارد که دامنه‌ی حرکتی گسترده‌ای را فراهم می‌کنند.
در بسیاری از این مفاصل، نواحی انتهایی استخوان‌ها در غضروف مفصلی قرار دارند. این غضروف یک ماده‌ی لغزنده است که به استخوان‌ها کمک می‌کند تا به نرمی بر روی یک دیگر بلغزند. همچنین، مفاصل توسط یک پوشش نازک به نام سینوویم احاطه شده‌اند که مایعی تولید می‌کند که غضروف را روان‌کاری کرده و اصطکاک را کاهش می‌دهد.
نوارهای محکم بافت که رباط نامیده می‌شوند، استخوان‌ها را متصل می‌کنند و مفاصل را در جای خود نگه می‌دارند. عضلات و تاندون‌ها نیز به مفاصل کمک می‌کنند و نیروی کافی برای حرکت آنها را تامین می‌کنند.
انواع آرتریت
آرتروز
آرتروز یک مشکل شایع برای بسیاری از افراد بعد از رسیدن به میانسالی است، اما ممکن است در افراد جوان‌تر نیز رخ دهد. در بیماری آرتروز، غضروف مفصل به تدریج دچار سایش می‌شود. با ساییده شدن غضروف، فرسوده و زبر می‌گردد و فضای محافظ بین استخوان‌ها کاهش پیدا می‌کند. این حالت می‌تواند منجر به ساییده شدن استخوان بر روی استخوان شده و سبب ایجاد اُستِئوفیت (خار استخوانی) دردناک گردد.
آرتریت روماتوئید (روماتیسم مفصلی)
آرتریت روماتوئید یک بیماری مزمن است که می‌تواند چندین مفصل را در سرتاسر بدن تحت تاثیر قرار دهد و اغلب در پا و مچ پا شروع می‌شود. این وضعیت بصورت قرینه است به این معنی که معمولاً مفصل یکسان در دو طرف بدن دچار آن می‌شوند.
آرتریت پس از تروما
آرتریت پس از تروما می‌تواند پس از آسیب به پا یا مچ پا ایجاد شود. دررفتگی و شکستگی‌ها – بویژه آنهایی که سطح مفصل را دچار آسیب می‌کنند – متداول‌ترین آسیب‌هایی هستند که منجر به این نوع آرتریت می‌گردد. آرتریت پس از تروما مانند آرتروز سبب ساییده شدن غضروف بین مفاصل می‌شود. این بیماری می‌تواند چندین سال پس از آسیب بروز پیدا کند.
علائم و نشانه‌ها
علائم آرتریت بسته به اینکه کدام مفصل دچار آن شده است متغیر است. در بسیاری از موارد، یک مفصل مبتلا به آرتریت دردناک و ملتهب خواهد بود. معمولاً درد به تدریج در طول زمان افزایش پیدا می‌کند، هرچند شروع ناگهانی آن نیز ممکن است. علائم دیگری نیز می‌تواند وجود داشته باشد از جمله:
- درد در هنگام حرکت
- دردی که با فعالیت شدید شعله‌ور می‌شود.
- حساسیت به لمس زمانی که فشار به مفصل وارد می‌شود.
- تورم، گرما و قرمزی مفصل
- افزایش درد و تورم در صبح یا پس از نشستن و استراحت کردن
- مشکل در راه رفتن به علت هر یک از علائم بالا
تشخیص
- معاینه بدنی- وضعیت کلی سلامتی، سابقه‌ی پزشکی و علائم شما مورد بررسی قرار می‌گیرد و پا و مچ پا برای کنترل حساسیت به لمس و تورم معاینه می‌شود و سوالاتی نیز برای تشخیص بهتر پرسیده می‌شود.
- بررسی نحوه راه رفتن- درد و سختی مفصل نحوه‌ی راه رفتن شما را تغییر می‌دهد. دکتر واریانی در طی این بررسی و تحلیل، چگونگی حرکت استخوان‌ها در پا و مچ پای شما را در هنگام راه رفتن ارزیابی می‌کند، گام بلند شما را اندازه می‌گیرد و قدرت پا و مچ پا را مورد آزمایش قرار می‌دهد.
- آزمایش اشعه ایکس
- اسکن استخوان
- آزمایش سی‌تی‌اسکن
- اسکن MRI
- آزمایش‌های خون- برای تعیین اینکه مبتلا به چه نوعی از آرتریت هستید.
درمان
درمانی برای التهاب مفاصل وجود ندارد اما درمان متعددی هستند که می‌توانند به کم کردن درد و ناتوانی که در نتیجه‌ی آن ایجاد می‌شود، کمک کنند.
تغییر در شیوه‌ی زندگی
برخی تغییرات در زندگی روزانه‌ی شما می‌تواند به کم کردن درد آرتریت و کند کردن پیشرفت بیماری کمک کنند. این تغییرات عبارتند از:
- به حداقل رساندن فعالیت‌هایی که موجب تشدید بیماری می‌شود.
- تغییر دادن فعالیت‌های پرفشار (مانند دویدن یا تنیس) به فعالیت‌های کم‌فشار (مانند شنا یا دوچرخه‌سواری) برای کم کردن فشار بر روی پا و مچ پا.
- کم کردن وزن برای کاهش فشار بر مفاصل که منجر به درد کمتر و افزایش عملکرد می‌گردد.
داروها
داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی می‌توانند به کاهش تورم و درد کمک کنند. علاوه بر این، کورتیزون یک عامل ضد التهابی بسیار موثر است که می‌تواند به یک مفصل ملتهب تزریق شود اما اثرات آن موقت است.
ابزار کمکی
استفاده از عصا یا بریس می‌تواند به بهبود حرکت کمک کند. علاوه بر آن، استفاده از کفی‌های طبی کفش (ارتز) یا کفش‌های مخصوص با کف سخت و گهواره‌ای می‌تواند به کم کردن فشار بر پا و کاهش درد کمک نماید. بعلاوه در صورتی که تغییر شکل وجود داشته باشد، کفی کفش می‌تواند مچ پا را به شکل اولیه برگرداند و در نتیجه درد کمتری در مفصل ایجاد شود.
ورزش‌درمانی
ورزش‌های مخصوص می‌توانند به افزایش دامنه‌ی حرکتی و انعطاف‌پذیری و تقویت عضلات پا و مچ پا کمک کنند. پزشک یا فیزیوتراپیست می‌تواند یک برنامه‌ی ورزشی اختصاصی که متناسب با نیازها و شیوه‌ی زندگی شما است را ارائه نماید.
عمل جراحی
در صورتی که درد سبب ناتوانی شود و با درمان‌های غیر جراحی تسکین پیدا نکند، ممکن است پزشک شما عمل جراحی را توصیه کند. نوع جراحی بستگی به نوع و محل آرتریت و تاثیر بیماری بر مفاصل شما دارد. در برخی موارد، ممکن است پزشک بیش از یک نوع جراحی را توصیه نماید.
دبریدمان از طریق آنتروسکوپی
این جراحی ممکن است در مراحل اولیه‌ی آرتریت موثر باشد. دبریدمان (پاکسازی) روشی برای برداشتن غضروف سست، بافت سینوویال ملتهب و خارهای استخوانی از اطراف مفصل است.
دکتر واریانی در طی آنتروسکوپی یک دوربین کوچک که آرتروسکوپ نام دارد را به داخل پا یا مچ پای شما وارد می‌کند و از تصاویر آن به منظور هدایت ابزار جراحی بسیار ریز استفاده می‌نماید.
جراحی آرتروسکوپی زمانی که درد به علت تماس بین خارهای استخوانی ایجاد می‌شود و آرتریت هنوز موجب تنگ‌شدگی قابل توجه فضای مفصلی بین استخوان‌ها نشده است، بیشترین تاثیر را دارد.
آرترودز (فیوژن)
در آرترودز استخوان‌های مفصل کاملاً با هم ترکیب می‌شوند و یک استخوان پیوسته از دو یا چند استخوان ایجاد می‌شود. هدف این روش کاهش درد از طریق حذف حرکت در مفصل مبتلا به آرتریت است.
غضروف آسیب‌دیده برداشته می‌شود و سپس از پین، پیچ و پلاک یا میله‌هایی برای ترمیم مفصل در یک وضعیت دائمی استفاده می‌شود. در طول زمان، استخوان‌ها با هم ترکیب شده یا رشد می‌کنند درست مانند حالتی که دو انتهای یک استخوان شکسته همزمان با هم رشد می‌کنند و بهبودی حاصل می‌شود. با برداشتن مفصل، درد نیز از بین می‌رود.
تعویض کامل مفصل مچ پا (آنتروپلاستی)
به منظور تعویض کامل مچ پا، دکتر واریانی غضروف و استخوان آسیب‌دیده را جدا می‌کند و سپس سطوح مفصلی فلزی یا پلاستیکی جدید را در آن محل قرار می‌دهد تا عملکرد مفصل را بازیابی کند.
اگرچه تعویض کامل مفصل مچ پا مانند تعویض کامل مفصل ران یا زانو متداول نمی‌باشد، اما پیشرفت‌هایی در طرح ایمپلنت، آن را تبدیل به یک گزینه‌ی بادوام برای بسیاری از افراد کرده است.
تعویض مچ پا اغلب برای این دسته از بیماران توصیه می‌شود:
- بیماران مبتلا به آرتروز پیشرفته‌ی مچ پا
- بیماران مبتلا به آرتروزی که سطوح مفصلی مچ پا را از بین برده است.
- بیماران دچار درد مچ پا که در فعالیت‌های روزانه‌ی آنها خلل ایجاد می‌کند.
