فهرست مطالب
تنگی کانال نخاع عارضهای شایع است و زمانی رخ میدهد که کانال کوچکی که نخاع و ریشههای عصبی در آن قرار دارند تنگ شود. این عارضه باعث “پینچ” نخاع و یا ریشههای عصبی شده و منجر به ایجاد درد، گرفتگی، بیحسی و احساس ضعف میشود. بسته به محل تنگ شدن کانال نخاعی، ممکن است علائم آن را در کمر، گردن، پاها، شانه و یا دستهای خود احساس کنید.
معمولاً این تنگی به دلیل استئوآرتریت، آرتروز تخریبی، ستون فقرات و دیسکهای بین مهرهای (دیسکهای بین استخوانهای کمر) ایجاد میشود. همچنین ممکن است این عارضه به دلیل سفت و ضخیم شدن رباطهای کمر و یا بیرونزدگی دیسکهای جداکنندهی مهرهها ایجاد شود. علائم تنگی کانال نخاع، معمولاً بهصورت خفیف ظاهر شده و با گذشت زمان شدیدتر میشوند. ممکن است درد احساس شده در پاها به قدری شدید شود که راه رفتن حتی برای یک مسافت کوتاه غیرقابلتحمل باشد. افراد مبتلا به این عارضه باید بهمنظور کاهش موقتی درد، بنشینند و یا بر روی یک میز یا واکر خم شوند. در صورت بروز چنین اتفاقی باید به متخصص ستون فقرات مراجعه نمود.
تنگی کانال نخاعی میتواند بهطورجدی در زندگی یک فرد اختلال ایجاد کند. دکتر وریانی این بیماری را تشخیص داده و احتمال دیگر بیماریهای روماتیسمی را رد میکند. همچنین او به بیمار کمک میکند تا یک برنامهی درمانی شامل دارو، ورزش و فیزیوتراپی را طراحی کرده و در صورت نیاز، به او مشاورهی جراحی خواهد داد.
علائم تنگی کانال نخاع
تنگش کانال نخاعی میتواند هر محلی از ستون فقرات را تحت تأثیر قرار دهد ولی شیوع آن در ناحیهی گردن و پایین کمر بیشتر از نقاط دیگر میباشد. موارد ذکرشده در زیر، علائم شایع تنگی کانال نخاعی میباشند:
- درد
- خفیف تا شدید
- دورهای یا ممتد
- قابل تشدید با ایستادن، نشستن و یا راه رفتن
- درد عمیق
- احساس خوابرفتگی و مورمور شدن
- گرفتگی عضلانی
- احساس ضعف در دست و پاها
علائمی که نیازمند رسیدگی فوری پزشکیاند، عبارتاند از:
- اختلالات مربوط به اجابت مزاج (برای مثال عدم توانایی دفع ادرار)
- دشواری در راه رفتن
- مشکلات تعادلی
- عدم توانایی انجام درست برخی اعمال
بهعلاوه در برخی موارد، درد و دیگر علائم به درون دست و پاها منتشر میشوند. به این عارضه رادیکولوپاتی گفته میشود (ممکن است در مورد درد سیاتیک شنیده باشید که درون پا منتشر میشود).
چه عواملی باعث ایجاد تنگی کانال نخاعی شده و چه افرادی را درگیر میکند؟
برخی از افراد با یک کانال نخاعی کوچک زاده میشوند. به این عارضه، “تنگی مادرزادی کانال نخاعی” گفته میشود. بااینحال تنگی کانال نخاعی معمولاً در اثر تغییرات ناشی از سالخوردگی که با گذر زمان ظاهر میشوند ایجاد میشود. به این عارضه “تنگی اکتسابی کانال نخاعی” گفته میشود.
خطر ابتلا به تنگی کانال نخاعی در موارد زیر افزایش مییابد:
- افرادی که بهطور مادرزادی دارای کانال نخاعی کوچکی هستند
- جنسیت مؤنث
- سن بالاتر از ۵۰ سال
- آسیبدیدگی و یا انجام عمل جراحی بر روی ستون فقرات
برخی از عارضههای پزشکی میتوانند موجب بروز تنگی کانال نخاعی شوند، این عارضهها عبارتاند از:
- استئوآرتریت و خارهای استخوانی که با سالخورده شدن فرد ایجاد میشوند
- اسپوندیلوآرتریت التهابی (مانند آنکیلوز اسپوندیلیت)
- تومورهای ستون فقرات
- بیماری پاژه
تنگی کانال نخاعی چگونه تشخیص داده میشود؟
یک روماتولوژیست از شما سؤالاتی در مورد علائم و سوابق پزشکی پرسیده و درصورتیکه به تنگی کانال نخاعی شک کند، یک معاینهی فیزیکی انجام خواهد داد. برخی از علائمی که او به دنبال آنها میگردد عبارتاند از:
- بیحسی، ضعف، گرفتگی و یا احساس درد در پاها، رانها و کف پاها که باعث دشواری در راه رفتن میشود
- درد که در پا منتشر میشود
- عملکرد غیرطبیعی مثانه و رودهها
- از دست دادن فعالیت جنسی
در موارد حاد، ممکن است فلج جزئی یا کامل پاها رخ دهد که این یک عارضهی اورژانسی بهحساب آمده و باید هر چه سریعتر خود را به یک مرکز درمانی برسانید.
روماتولوژیست، عارضههای دیگری که ممکن است علائم مشابهی داشته باشند را نیز در نظر میگیرد مانند آرتروز لگن و زانو، اختلالات دستگاه عصبی و یا اختلالات قلبی عروقی. همچنین ممکن است روماتولوژیست به مطمئن شدن از تشخیص خود و بررسی شدت عارضه، آزمایشات
دیگری را نیز تجویز کند. ازجمله این آزمایشها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- عکسبرداری از ستون فقرات بهوسیلهی اشعهی ایکس، بهمنظور تشخیص وجود استئوآرتریت، خارهای استخوانی و تنگی کانال نخاعی
- سیتیاسکن، که میتواند عکسهایی با جزئیات بیشتر از کمر و کانال نخاعی بگیرد
- اسکن MRI از ستون فقرات، برای گرفتن عکسهایی از نخاع و رشتههای عصبی
- الکترومیوگرافی (EMG)، بهمنظور بررسی اعصابی که به سمت پا میروند
- عکسبرداری از لگن و زانوها با اشعهی ایکس، آزمایش خون و آزمایشات مربوط به جریان خون درون پاها بهمنظور رد کردن احتمال دیگر
بیماریهای دارای علائم مشابه
تنگی کانال نخاعی چگونه درمان میشود؟
بااینکه برای تنگی کانال نخاعی درمان قطعی وجود ندارد، ورزش منظم، دارودرمانی و در برخی موارد عمل جراحی میتوانند مفید واقع شوند.
دارو درمانی
داروهای بدون نیاز به نسخه مانند استامینوفن و یا داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (که عموماً به آنها NSAIDs گفته میشود) مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن، میتوانند در کاهش درد مؤثر باشند. علاوه بر این داروها ممکن است روماتولوژیست داروهای دیگری را بهمنظور کاهش درد و گرفتگیهای عضلانی تجویز کند.
تزریق اپیدورال کورتیزون
تزریق مستقیم به ناحیهی اطراف نخاع (که به آن تزریق اپیدورال گفته میشود) میتواند بهصورت موقتی و در برخی موارد دائمی، تا مقدار زیادی از علائم عارضه بکاهد. این تزریقات معمولاً بهصورت سرپایی در بیمارستان یا کلینیک انجام میشوند.
فیزیوتراپی
- فیزیوتراپی انفعالی میتواند شامل ماساژ، فراصوت و رطوبت گرم باشد
- فیزیوتراپی فعال میتواند شامل حرکات ملایم و ورزشهای قابلتحمل باشد
ورزشها
ورزش منظم میتواند به شما در حفظ قدرت عضلات دست و پاها (مانند خم کنندههای ران، عضلات چهار سر و همسترینگ) کمک کند. این کار به افزایش تعادل، توانایی راه رفتن، خم شدن و حرکت کردن شما و همچنین کاهش درد کمک میکند. فیزیوتراپیست میتواند ورزشهای مناسب برای وضعیت شما را معرفی کند.
عمل جراحی
افرادی که از علائم شدید یا پیشروندهی بیماری رنج میبرند (ولی ازنظر سلامتی مشکل دیگری ندارند) میتوانند داوطلبین مناسبی برای انجام عمل جراحی باشند.
لامینکتومی کمر
برای کسانی که عمل جراحی را بهعنوان راه درمان تنگی کانال نخاعی برمیگزینند، خبر خوب این است که لامینکتومی کمر نرخ موفقیت بالایی دارد (در بیشتر اسناد این نرخ در حدود ۸۰ درصد ذکرشده است). همچنین در بیشتر موارد، عمل جراحی دکمپرشن کمر میتواند افراد را به یک زندگی فعالتر و بدون درد معرفی کند.
فاستکتومی یا فورامینوتومی
در حین جراحی تنگی کانال نخاع، بخشی از فاست (یک ساختار استخوانی در کانال نخاع) ممکن است برداشته شود. این بخش اغلب به عنوان بخشی از عمل لامینکتومی (برداشتن بخشی از استخوان) انجام میشود. اما اگر تنگی کانال نخاعی فقط در یک طرف وجود داشته باشد، میتوان از روشهای میکروودکمپرشن (مشابه میکروودیسکتومی) یا میکروآندوسکوپی استفاده کرد تا فشار از روی یک ریشه عصبی خاص برداشته شود.
لامینوتومی
لامینوتومی یک روش میکرودکمپرشن است که در طی آن بخشی از لامین بهمنظور برداشتن فشار از روی ریشهی عصبی و یا دسترسی جراح به درون ستون مهره برای برداشتن قسمتی از دیسک و یا یک خار استخوانی، برداشته میشود.
فاصله دهندهی خارهای مهرههای ستون فقرات
اولین مدل از این وسایل با نام X-STOP معروف است. این وسیله بین خارهای مهرهها (تکههای کوچک استخوانی که از پشت ستون فقرات بیرون آمدهاند) قرار میگیرد و آنها را باز نگه میدارد. این وسیله قادر است کانال نخاعی را باز کند و مانند اینکه فردی در حال نشستن باشد، فشاری که بر روی نخاع وارد میشود را کاهش دهد. یکی از مزایای این روش جراحی تنگی کانال نخاع، سبک بودن عملیات برای نصب وسایل لازم است. مزیت دیگر آن، قابلیت انجام این عمل تحت تأثیر داروهای بیحسی موضعی است.
تعویض مفصل فاست و یا کل مهره
این وسایل بهمنظور تعویض مفاصل فاست در پشت ستون مهره (و یا کل مهره) بدون ایجاد جوش خوردگی، طراحیشدهاند. در حال حاضر وسایل زیادی در آزمایشات کلینیکی تحت بررسی بوده ولی تا زمان تألیف این مقاله، هیچیک از آنها برای استفادهی عمومی مورد تائید قرار نگرفتهاند.
دکمپرشن با میکروآندوسکوپی
یکی از راههای انجام عمل رهاسازی یا دکمپرشن، انجام جراحی از طریق تیوبهای کوچک است که به آن جراحی میکروآندوسکوپی گفته میشود. هدف از انجام این روش، کاهش آسیبهای وارده به بافت نرم و بهبودی سریعتر پس از انجام عمل میباشد.
