شکستگی مچ پا به معنای شکستن یک یا چند استخوان از استخوان‌های مچ پا است. شکستگی مچ پا می‌تواند از شکستگی کوچکی که توانایی راه رفتن را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد، تا شکستگی‌های بزرگتری که باعث تغییر شکل مفصل می‌شوند و تحمل وزن بر روی پا را تا چندین ماه غیرممکن می‌کنند، متفاوت باشد. به طور ساده، هر چه تعداد استخوان‌های دچار شکستگی بیشتر باشد، استحکام مفصل مچ پا کمتر خواهد شد. همچنین، رباط‌های مفصل نیز ممکن است آسیب ببینند. رباط‌ها وظیفه دارند استخوان‌ها و مفصل را در حالت مناسب نگه دارند. شکستگی مچ پا در افرادی از همه سنین رخ می‌دهد. در ۳۰ تا ۴۰ سال گذشته، شدت و تعداد موارد شکستگی مچ پا افزایش یافته است، زیرا نسلی که پس از جنگ جهانی دوم به دنیا آمده‌اند، به سنین بالاتری می‌رسند.
دکتر وریانی، یک پزشک متخصص ارتوپدی باتجربه بوده که تمرکز او کاملا بر روی درمان مشکلات مربوط به مچ و کف پا می‌باشد. او یک برنامه‌ی درمانی مخصوص را برای شما طراحی می‌کند تا بتوانید سریعتر به میزان تحرک قبلی خود بازگردید.
آناتومی
مفصل مچ پا از سه استخوان تشکیل‌شده است:
- استخوان درشتنی. استخوان بزرگ ساق پا
- استخوان نازک‌نی. استخوان کوچک‌تر ساق پا
- استخوان تالوس. یک استخوان کوچک که بین استخوان پاشنه و استخوان‌های درشتنی و نازک‌نی قرار دارد.
استخوان‌های درشتنی و نازک‌نی قسمت‌های خاصی دارند که مفصل مچ پا را تشکیل می‌دهند:
- قوزک داخلی پا. بخش داخلی استخوان درشتنی
- قوزک خلفی پا. بخش پشتی استخوان درشتنی
- قوزک خارجی پا. بخش انتهایی استخوان نازک‌نی
مفاصل درگیر در شکستگی‌های مچ پا:
- مفصل مچ پا. محل اتصال استخوان‌های تالوس، درشتنی و نازک‌نی
- مفصل سندسموز. مفصل بین استخوان‌های درشتنی و نازک‌نی که به وسیله‌ی رباط‌ها نگه‌داشته شده است.
شکستگی مچ پا زمانی رخ می‌دهد که قوزک‌های پا شکسته باشند. این شکستگی‌ها بسیار شایع‌اند. شکستگی مچ پا ممکن است پس از زمین خوردن، تصادفات رانندگی و پیچ‌خوردگی مفصل ایجاد شوند. یک، دو و یا هر سه قوزک پا ممکن است دچار شکستگی شوند.
طبقه‌بندی شکستگی‌ها
پزشکان بسته به محل استخوان شکسته شده، انوع شکستگی‌ها را طبقه‌بندی می‌کنند.
- شکستگی قوزک خارجی پا. شکستگی در انتهای استخوان نازک‌نی
- شکستگی قوزک خلفی پا. شکستگی در پشت استخوان درشتنی و هم سطح با مفصل مچ پا
- شکستگی قوزک داخلی پا. شکستگی در استخوان درشتنی ، در بخش داخلی پای تحتانی
- شکستگی دو قوزکی. شکستگی در هر دو استخوان درشتنی و نازک‌نی
- شکستگی سه قوزکی. هر سه قوزک پا شکسته باشند.
- آسیب به سندسموز (پیچ‌خوردگی شدید مچ پا). مفصل سندسموز بین استخوان‌های درشتنی و نازک‌نی قرار داشته و به وسیله‌ی رباط‌ها نگه‌داشته می‌شود. آسیب سندسموز ممکن است تنها به رباط‌ها باشد.
علل
- پیچ‌خوردگی مچ پا
- خم کردن مچ پا
- لغزیدن و زمین خوردن
- ضربه در حوادث رانندگی
علائم
از علائم شایع شکستگی مچ پا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- احساس درد شدید بلافاصله پس از آسیب
- ورم
- کبودی
- حساسیت نسبت به لمس
- عدم توانایی تحمل وزن در پای آسیب‌دیده
- بدشکلی به خصوص در صورتی که دررفتگی نیز رخ‌داده باشد.
تشخیص
پس از گفتگو در مورد سوابق پزشکی، علائم و نحوه‌ی ایجاد آسیب، دکتر وریانی یک معاینه‌ی دقیق از مچ، کف و ساق پا را ترتیب می‌دهد.
- عکس‌برداری با اشعه‌ی ایکس. اشعه‌ی ایکس می‌تواند در صورت وجود شکستگی و یا دررفتگی، آن را نشان دهد. همچنین با استفاده از این روش می‌توان تعداد تکه‌های استخوانی شکسته شده را نیز تعیین کرد.
- آزمایش فشار. بسته به نوع شکستگی مچ پا، دکتر وریانی ممکن است بر روی مفصل فشار وارد کرده و با اشعه‌ی ایکس از آن عکس‌برداری کند که به این کار آزمایش فشار گفته می‌شود. این نوع از عکس‌برداری به منظور تشخیص نیاز مفصل به عمل جراحی انجام می‌شود.
- سی تی اسکن. این نوع از عکس‌برداری می‌تواند یک تصویر از مقطع عرضی مچ پا ارائه دهد که از آن برای بررسی بیشتر آسیب استفاده می‌شود. این روش مخصوصا برای زمانی که شکستگی به درون مفصل راه پیدا می‌کند کارساز است.
- اسکن MRI. در برخی از موارد شکستگی مچ پا، اسکن MRI برای بررسی رباط‌های مفصل مورد استفاده قرار می‌گیرد.
درمان
شکستگی قوزک خارجی پا
استخوان نازک نی ممکن است در محل‌های متفاوتی دچار شکستگی شود. محل وقوع آسیب، نوع درمان را تعیین می‌کند.
کفش تنیس ساق بلند / گچ گرفتگی کوتاه پا. وسایل محافظتی که برای مراقبت از شکستگی در دوره‌ی بهبودی آن استفاده می‌شوند.
عمل جراحی. در صورتی که شکستگی موجب بدشکلی مچ پا شده و یا مفصل ناپایدار شده باشد، ممکن است برای درمان آن از عمل جراحی استفاده شود. در طول این عمل، ابتدا تکه‌های استخوانی در محل مناسب خود قرارگرفته و سپس با کمک پیچ و پلاک و اتصال به تنه‌ی اصلی استخوان، در جای خود نگه‌داشته می‌شوند. در برخی از موارد برای نگهداری تکه‌های استخوانی در محل خود در طول فرایند بهبودی، از کارگذاری پیچ و میله در درون استخوان استفاده می‌شود.
شکستگی قوزک داخلی پا
شکستگی در ناحیه‌ی قوزک داخلی پا معمولا با شکستگی در استخوان نازک نی، پشت استخوان درشت نی (قوزک خلفی) و یا آسیب به رباط‌های مچ پا همراه خواهد بود.
گچ گرفتگی کوتاه پا / بریس‌های طبی. می‌توان شکستگی را با کمک گچ گرفتن و یا استفاده از بریس های طبی درمان کرد.
عمل جراحی. در صورتی که شکستگی مچ پا منجر به بدشکلی مفصل یا ناپایداری آن شده باشد، ممکن است نیاز به عمل جراحی باشد. در برخی موارد، حتی اگر مفصل هنوز در حالت طبیعی خود قرار داشته باشد، عمل جراحی صورت می‌گیرد. این عمل جراحی به منظور کاهش خطر عدم تجمع استخوان (عدم جوش) و بازگشت سریعتر بیمار به فعالیت‌های روزمره انجام می‌شود. بسته به نوع شکستگی، ممکن است تکه‌های استخوانی با استفاده از پیچ و پلاک یا ابزارهای دیگر در محل خود نگهداری شوند.
شکستگی قوزک خلفی پا
گچ گرفتگی کوتاه پا / بریس‌های طبی. درمان این عارضه ممکن است با گچ گرفتن و یا استفاده از بریس‌های طبی انجام شود.
عمل جراحی. در صورتی که استخوان شکسته شده از محل خود خارج‌شده و یا مچ پا ناپایدار شده باشد، عمل جراحی پیشنهاد می‌گردد. اعمال جراحی مختلفی برای درمان شکستگی قوزک خلفی پا وجود دارند.
- قرار دادن پیچ و پلاک از جلوی مچ پا تا پشت آن و یا برعکس
- قرار دادن پیچ و پلاک در طول قسمت پشتی استخوان درشتنی
شکستگی‌های دو قوزکی و شکستگی‌های مشابه آن‌ها
در بیشتر موارد شکستگی‌های دو قوزکی، قوزک‌های داخلی و خارجی دچار شکستگی شده و مچ پا ثبات و پایداری خود را از دست می‌دهد.
شکستگی “مشابه دو قوزکی” به این معنی است که علاوه بر شکستگی یکی از قوزک‌ها، رباط‌های سمت داخلی مچ پا نیز آسیب‌دیده‌اند.
اسپلینت / گچ گرفتگی کوتاه پا. درمان فوری معمولا با استفاده از یک اسپلینت برای جلوگیری از حرکت مچ پا تا زمان فروکش کردن تورم انجام می‌شود. سپس پا گچ گرفته می‌شود. با کاهش تورم در مچ پا، گچ باید به صورت دوره‌ای تعویض شود.
عمل جراحی. جراحی معمولا توصیه می‌شود چرا که این شکستگی‌ها باعث ناپایداری مچ پا می‌شوند. شکستگی قوزک‌های داخلی و خارجی پا با روش‌های جراحی مشابه روش‌های ذکرشده در بالا درمان می‌شوند.
شکستگی‌های سه قوزکی
اسپلینت / گچ گرفتگی کوتاه پا. درمان فوری معمولا با استفاده از یک اسپلینت برای جلوگیری از حرکت مچ پا تا زمان فروکش کردن تورم انجام می‌شود. سپس پا گچ گرفته می‌شود. با کاهش تورم در مچ پا، گچ باید به صورت دوره‌ای تعویض شود.
عمل جراحی. هر شکستگی را می‌توان با کمک روش‌ها ذکرشده در بالا درمان کرد.
آسیب‌های سندسموز
مفصل سندسموز در بین استخوان‌های درشتنی و نازک‌نی قرارگرفته و به وسیله‌ی رباط‌ها نگه‌داشته می‌شود. آسیب سندسموز ممکن است تنها رباط‌ها را درگیر کند. بسته به میزان ناپایداری مچ پا، می‌توان این آسیب‌ها را بدون انجام عمل جراحی درمان کرد. با این حال، این پیچ‌خوردگی‌ها نسبت به پیچ‌خوردگی‌های عادی مچ پا، به مدت زمان بیشتری برای بهبودی نیاز دارند. در بسیاری از موارد، آسیب سندسموز عبارت است از پیچ‌خوردگی رباط‌ها به‌علاوه‌ی یک یا چند شکستگی در استخوان‌ها. این آسیب‌ها موجب ناپایداری مفصل شده و درمان آن‌ها بدون عمل جراحی بسیار مشکل خواهد بود.
