گیر یا قفل کردن یا ایمپینجمنت (قدامی) جلوی مچ پا عارضه‌ای است که به دلیل فشرده شدن ساختارهای استخوانی یا بافت نرم هنگام انجام فعالیت‌های توام با حرکت دورسی‌فلکشن (حرکت رو به بالا یا پشت) مچ پا به درد جلوی مچ پا دامن می‌زند. از این ناراحتی با اصطلاح‌های زیر نیز یاد می‌شود:
• ایمپینجمنت مچ پا
• سندرم گیر جلوی مچ پا
• مچ پای فوتبالیست‌ها
دکتر وریانی به پشتوانه سال‌ها تجربه در زمینه درمان ناراحتی‌های پا و مچ پا به شما کمک می‌کنند تا مشکل گیر یا ایمپینجمنت مچ پا را با موفقیت درمان کنید تا سرعت، توان و چابکی پا را بازیابید و احتمال آسیب دیدگی مجدد را از طریق پیگیری برنامه‌های توانبخشی به حداقل برسانید.
آناتومی گیر مچ پا
مفصل مچ پا از دو استخوان درشت نی یا تیبیا و قاپ یا تالوس تشکیل شده است که به نسبت یکدیگر حرکت می‌کنند. در هنگام فعالیت‌های تحمل وزن، غضروف مفصل مچ پا از این دو استخوان حفاظت می‌کند.
حرکت دورسی‌فلکشن مچ پا به این صورت است که پا و استخوان ساق پا به سمت یکدیگر حرکت می‌کنند، به عبارت دیگر استخوان درشت نی به سمت جلوی استخوان قاپ نزدیک می‌شود. در نتیجه، نیروهای فشاری بر ساختارهای جلویی مفصل مچ پا اعمال می‌شود. اگر این نیروها بیش از حد یا فراتر از تحمل مچ پا باشند، منجر به آسیب دیدگی و التهاب این ساختارها می‌شود.
گونه‌های مختلف گیر مچ پا
گیر جلوی مچ پا
بیمار از درد مزمن مچ پا رنج می‌برد که معمولاً به صورت ناتوانی یا درد مداوم پس از رگ به رگ شدن و پیچ خوردن مچ پا بروز می‌یابد.
گیر انترولترال (جلو و بیرون) مچ پا
بیمار از درد مبهم و مزمن سمت جلو و بیرون مچ پا رنج می‌برد که معمولاً از حرکت چرخشی و قیچی مچ پا ناشی می‌شود.
گیر سندسموز (پیوند رباطی)
پیچ خوردن و رگ به رگ شدن بالای مچ پا یا سندسموز در بیش از ۱۰ درصد صدمه‌های مچ پا رخ می‌دهد.
گیر پسین (خلفی) مچ پا
این سندرم معمولاً در قسمت عقب یا عقب و بیرون مچ پا پس از رگ به رگ شدن مچ پا رخ می‌دهد.
دلایل
گیر جلوی مچ پا
گیر جلوی مچ پا عموماً پی‌آمد یکی از موارد زیر است:
• پیچ خوردن مچ پا
• پیچ خوردن و رگ به رگ شدن مکرر مچ پا
• فعالیت‌هایی مانند وزنه برداری و فرود آمدن روی زمین که حرکت مکرر دورسی‌فلکشن مچ پا را ایجاب می‌کند.
بعضی از عامل‌های موثر در بروز ناراحتی گیر مچ پا عبارت است از:
• توانبخشی نامناسب پس از صدمه قبلی مچ پا
• ورم یا خشکی مفصل
• سفتی ماهیچه
• نا‌هنجاری استخوانی
• زیست مکانیک نامناسب پا (برای مثال صاف بودن یا زیاد بودن قوس کف پا)
• ورزش کردن به شیوه اشتباه (برای مثال تکنیک اشتباه، کفش نامناسب یا ورزش کردن روی سطح نامناسب)
• زیاده روی در تمرین و ورزش کردن
• سریع شروع کردن فعالیت‌ها پس از آسیب دیدگی مچ پا
• گرم نکردن بدن پیش از ورزش کردن
• پایداری ضعیف ماهیچه‌های مرکزی
• تعادل یا گیرایی پایین ماهیچه‌ها
گیر پشت مچ پا
• سینوویت پشت مچ پا در اثر تروما یا ضربه دیدن یا انجام فعالیت‌های مکرر توام با چرخش رو به بالای مچ پا در افرادی مانند رقاصان باله رخ می‌دهد. این عارضه با آسیب دیدگی رباط نازک نی ـ قاپ در قسمت پسین یا داخلی پسین یا صدمه دیدن رباط درشت نی ـ قاپ در قسمت پسین همراه است.
• احتمال هیپرتروفی یا شکستگی استخوان قاپ پسین یا استخوانچه معادل آن، اس تریگونوم، وجود دارد.
• پارگی یا آسیب دیدگی تاندون ماهیچه خم کننده بلند شست پا (هالوسیس لونگوس) محتمل است.
• آرتریت التهابی یا آرتروز مچ پا یا مفصل زیرقاپی (ساب تالار)
علائم
گیر جلوی مچ پا
بیماران دچار گیر جلوی مچ پا معمولاً با علائم زیر مواجه می‌شوند:
• درد سنگین جلوی مچ پا هنگام استراحت کردن که در نتیجه حرکت دورسی‌فلکشن شدید یا تحمل وزن تبدیل به درد تیز جلوی مچ پا می‌شود.
• تشدید علائم پس از فعالیت‌های زیر:
o راه رفتن یا دویدن شدید، به ویژه هنگام بالا رفتن از سربالایی یا روی سطوح ناهموار
o حرکت ناگهانی رو به جلو یا سر پا نشستن، به ویژه هنگامی که زانو جلوتر از پنجه قرار داده می‌شود.
o فرود آمدن پس از پرش، به ویژه روی سراشیبی یا سطح ناهموار
o انجام حرکت کششی ساق پا، به ویژه با زانوی خمیده
o بلند کردن اشیاء سنگین یا انجام حرکت‌های چرخشی
• بروز درد هنگام لمس جلوی مفصل مچ پا
• صدا دادن مفصل هنگام حرکت دادن مچ پا
• ورم یا پف کردن مفصل مچ پا
گیر پسین (خلفی) مچ پا
• درد عقب مچ پا هنگام تحمل وزن یا حرکت رو به بالای مچ پا. این درد گاهی رو به بالا در پا یا رو به پایین در تاندون FHL منتشر می‌شود. در بعضی موارد تشخیص این درد از درد ناشی از آسیب دیدگی تاندون آشیل دشوار است.
• قفل کردن مچ پا، گرفتن یا خالی کردن
• حساسیت و درد پسین مچ پا و تشدید درد هنگام حرکت پلانتار فلکشن (حرکت رو به پایین)
• ورم یا سینوویت
• دامنه حرکت پلانتار فلکشن غالباً محدود می‌شود.
• بروز درد در اثر کشش بیش از حد یا مقاومت در برابر حرکت پلانتار فلکشن پنجه بیانگر آسیب دیدگی تاندون FHL است.
تشخیص گیر مچ پا
دکتر وریانی گیر مچ پا را با توجه به سابقه پزشکی و نتایج معاینه بالینی تشخیص می‌دهند.
عکسبرداری: رادیوگرافی معمول مچ پا برای عکسبرداری از گیر جلوی مچ پا انجام می‌شود.
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (ام آر آی): ام آر آی به چند دلیل آزمایش تشخیصی مفیدی محسوب می‌شود. نخست آن که با انجام ام آر آی اطمینان حاصل می‌شود که درد پا یا مچ پا دلیل دیگری با علائم شبیه به گیر پا ندارد. به علاوه در ام آر آی نشانه‌های ورم در ناحیه تحریک شده جلوی پا مشاهده می‌شود.
درمان
گیر جلوی مچ پا
دلیل اصلی مراجعه به پزشک و دنبال کردن درمان گیر جلوی مچ پا تحمل درد است. درد در واقع آخرین علامتی است که بروز می‌یابد و نخستین علامتی است که تسکین داده می‌شود.
استراحت (فعال)
منظور از استراحت کردن این است که حرکت یا فعالیت برانگیزاننده درد مچ پا متوقف شود.
یخ
یخ مدالیته و روش ساده و در عین حال موثری برای کاهش درد و ورم است. یخ را در مرحله ابتدایی یا زمان گرم یا داغ بودن مچ پا روی آن بگذارید.
فشرده کردن
پانسمان فشرده کننده، ساق یا جوراب مخصوص یا چسب نگهدارنده برای نگه داشتن بافت نرم صدمه دیده و کاهش ورم مفید است.
بالا گذاشتن
پا را بالاتر از سطح قلب بیاورید تا به کمک جاذبه زمین ورم اطراف مچ پا را کاهش دهید.
فیزیوتراپی
مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs ) برای تسکین درد، فیزیوتراپی، مچ بند و ارتوز از درمان‌های اولیه سندرم گیر مچ پا به شمار می‌آید. مدالیته‌های برق درمانی نیز سودمند است.
ورزش
بازیابی دامنه کامل حرکتی
به محض آن که بیمار احساس راحتی کند، دکتر وریانی برنامه توانبخشی را با هدف بازیابی دامنه کامل فعال حرکتی مچ پا شروع می‌کنند.
بازیابی قدرت ماهیچه
پس از آسیب دیدگی، مچ، ساق و کف پا باید تقویت شوند تا جلوگیری از عود عارضه گردد. علاوه بر این، بازیابی قدرت مناسب عضلات ماهیچه برای حفظ عملکرد و کنترل دینامیک طبیعی مچ پا بسیار مهم است. تقویت قدرت و توان عضلات به طور تدریجی از طریق انجام نرمش‌های غیرتحمل وزن، تحمل وزن جزئی و کلی و در نهایت تمرینات تحمل وزن در برابر مقاومت بیشتر انجام می‌شود. همچنین، در برخی موارد و با توجه به ارزیابی پزشک، تقویت عضلات سرینی و مرکزی پایین تنه نیز ضروری است.
تزریق
چنانچه بیمار در مدیریت التهاب و درد مفصل مچ پا به مشکل بربخورد، تزریق کورتیکواستروئید در مرحله اولیه درمان مفید خواهد بود.
جراحی
جراحی چندان برای درمان گیر جلوی مچ پا متداول نیست. بااین حال جراحی در موارد مزمن، به ویژه بر روی ورزشکاران حرفه‌ای مفید است. چنانچه سندرم بیمار را بتوان مستقیماً ناشی از گیر مفصل دانست و ارتباطی به آرتریت نداشته باشد، سندرم با برداشتن ساختارهای بافتی نرم یا زائده استخوانی برجسته عامل گیر درمان می‌شود. بافت نرم یا استخوان آسیب زننده در عمل جراحی به روش آرتروسکوپی یا باز کردن مفصل از طریق ایجاد برش برداشته می‌شود.
گیر پسین مچ پا
استراحت
چنانچه فعالیت‌های دربرگیرنده حرکت رو به بالای مچ پا محرک بروز مشکل باشد، بیمار باید مدتی از انجام چنین حرکت‌هایی خودداری کند و انجام آنها را به تدریج شروع کند.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی موضعی با هدف کاهش ورم و برنامه توانبخشی مچ پا غالباً به بیماران کمک می‌کند، هر چند تاثیر آن بر روی بیماران دچار علائم گیر جلوی مچ پا ملموس‌تر است.
تزریق
در صورت موفقیت آمیز نبودن فیزیوتراپی یا توقف برنامه توانبخشی به دلیل بروز درد تزریق موضعی استروئید انجام می‌شود.
جراحی
برای درمان گیر پسین مچ پا جراحی‌های آرتروسکوپی (بسته) کمتری انجام شده است. جراحی باز در این موارد با ایجاد برش در قسمت جلویی انجام می‌شود.
