فهرست مطالب
فتق دیسک کمر (قسمت پایین کمر) یکی از مشکلات شایع در بین مردم است. اصطلاحاتی مانند لغزش یا بروز برون‌زدگی دیسک برای توصیف این وضعیت استفاده می‌شود. این مشکل یکی از دلایل اصلی درد در قسمت تحتانی کمر و پاها (مانند سیاتیک) است. دیسک‌های بین مهره‌ای وظیفه جذب شوک‌های ناگهانی به ستون فقرات را دارند. این دیسک‌ها دارای یک لایه مانند تایر (بافت‌های حلقه‌ای متحدالمرکز) هستند که روی هسته ژله‌ای مانند دیسک قرار دارند.
اگر شما در پاها و باسن خود احساس درد شدید، بیحسی و ضعف دارید که با روش‌های غیرجراحی بهبود نمی‌یابد و اگر مبتلا به سیاتیک هستید ما به شما عمل عمل بسته دیسک کمر را به عنوان یک انتخاب مناسب پیشنهاد می‌کنیم. در کلینیک دکتر وریانی معمولاً از روش‌های کم‌تهاجمی برای عمل فتق دیسک کمر (رفع فشار یا رفع فشار همراه با فیوژن) استفاده می‌شود.
علائم فتق دیسک کمر
علائم پاره شدن دیسک کمر و فتق دیسک کمر عبارتند از:
- درد مبهم و شدید در قسمت پایینی کمر که در هنگام خم شدن، سرفه کردن، عطسه کردن و حرکات دیگر تشدید می‌شود
- اسپاسم و گرفتگی عضلات
- سیاتیک (درد، سوزش، سوزن سوزنی شدن و بیحسی که از باسن به سمت پاها کشیده می‌شود)
- ضعف یا از کار افتادگی پاها
فتق دیسک کمر چگونه به وجود می‌آید؟
اگر قسمت بیرونی دیسک ترک بخورد یا باز شود، ژل داخل دیسک به بیرون نشت پیدا کرده و باعث فتق دیسک می‌شود. مواد دیسک ممکن است باعث ایجاد فشار روی ریشه عصب‌ها یا نخاع شود. به علاوه انتشار محرک‌های شیمیایی موجود در هسته دیسک باعث ایجاد درد و تورم می‌شود.
فشارهای ناگهانی مثل فشارهای ناشی از تصادفات می‌تواند باعث فتق دیسک کمر شود. در برخی موارد فتق دیسک کمر تدریجاً و در طول چند هفته یا چند ماه اتفاق می افتد.
مراحل بروز فتق دیسک کمر
- فاسد شدن دیسک: تغییرات شیمیایی ناشی از افزایش سن باعث ضعیف شدن دیسک می شوداما در این حالت هنوز فتق دیسک اتفاق نیفتاده است
- پرولاپس: شکل یا وضعیتی از تغییرات دیسک با گیر افتادگی جزئی در کانال نخاع که به آن برآمدگی یا برجستگی دیسک هم گفته می‌شود.
- بیرون زدگی دیسک یا اکستروژن: مواد ژله‌ای داخل دیسک از حلقه اطراف آن بیرون می‌آید ولی هنوز در این حالت مواد هسته دیسک داخل دیسک قرار دارند.
- جدا شدن دیسک: مواد هسته‌ای داخل دیسک از داخل حلقه دیسک بیرون آمده و به سمت کانال نخاع می‌روند.
عواملی که باعث بروز فتق دیسک کمر می‌شوند
عواملی که احتمال ابتلا به فتق دیسک کمر را افزایش می‌دهند عبارتند از:
- افزایش سن: با افزایش سن دیسک تدریجاً خشک می‌شود و قدرت و حالت ارتجاعی خود را از دست می‌دهد.
- سبک زندگی: نداشتن تمرینات ورزشی منظم، عدم رعایت رژیم‌های غذایی متعادل، اضافه وزن و چاقی و استعمال دخانیات باعث کاهش سلامت دیسک می‌شوند.
- وضعیت بدنی نامناسب: بلند کردن ناصحیح و مداوم اجسام یا چرخش‌های نامناسب باعث افزایش فشار بر ستون فقرات کمری می‌شود.
تشخیص فتق دیسک کمر
روند جامع تشخیص در کلینیک ما شامل موارد زیر می‌شود:
- سوابق بیماری: پزشک در مورد علائم دیسک کمر، شدت آنها و درمان‌هایی که تا کنون امتحان کرده‌اید از شما پرس و جو می‌کند.
- معاینات فیزیکی: پزشک معاینات دقیقی در مورد محدودیت‌های حرکتی، اختلالات تعادلی و درد انجام می‌دهد. در خلال معاینات، پزشک واکنش‌ها، ضعف‌های عضلانی، فقدان احساس یا علائم دیگر اختلالات عصبی را مورد ارزیابی قرار می‌دهد.
- آزمایش‌ها و تست‌های تشخیصی: معمولاً پزشک با عکس‌برداری به کمک اشعه ایکس شروع می‌کند که به وسیله آن می‌تواند وجود بیماری‌های دیگر مانند تومور یا عفونت را رد کند. سی تی اسکن و ام آر آی برای تصویربرداری جزئی‌تر از عارضه‌های ستون فقرات نیز انجام می‌شود.
درمان فتق دیسک کمر
درمان غیرجراحی فتق دیسک کمر
در غالب موارد فتق دیسک کمر نیازی به عمل جراحی ندارد. شواهد دیرینه نشان می‌دهد که درد ناشی از فتق دیسک کمر بدون نیاز به عمل جراحی ظرف مدت ۴ تا ۶ هفته آرام می‌شود.
در واقع، در ۸۰% از موارد فتق دیسک کمر خود به خود خوب می‌شود بدون اینکه به انجام عمل جراحی نیاز پیدا کند و پس از سه ماه از شروع درد التیام می‌یابد.
متاسفانه امکان پیش‌بینی اینکه کدام موارد به صورت طبیعی بهبود می‌یابد وجود ندارد. درمان‌های غیرجراحی متعددی برای کمک به بهبود علائم وجود دارد که برخی از آنها عبارتند از:
- دارو: مانند داروهای ضدالتهاب برای کاهش درد و التهاب، داروهای شل کننده عضلات برای برطرف کردن اسپاسم‌های عضلانی و داروهای مسکن ضد درد برای کاهش دردهای حاد و شدید
- سرمادرمانی / گرمادرمانی: به خصوص در ۲۴ تا ۴۸ ساعت اول شروع درد
- تزریق داروهای کورتیکواستروئیدی اپیدورال: که باعث کاهش زیاد درد در ناحیه کمر و پاها می‌شود.
- درمان‌های فیزیکی: که شامل ماساژهای آرام، حرکات کششی، تمرینات درمانی، بریسینگ یا حرکات انقباضی برای کاهش درد و بهبود عملکرد محل آسیب دیده می‌شود.
درمان‌های مبتنی بر جراحی برای درمان فتق دیسک کمر
اگر درمان‌های غیرجراحی مؤثر واقع نشد یا اختلالات عصبی بروز کرد (مثل ضعف یا بیحسی عضلات پاها) ممکن است انجام روش‌های جراحی پیشنهاد شود. هدف از انجام عمل‌های جراحی برداشتن فشار از روی ساختارهای عصبی و در صورت نیاز، تثبیت ستون فقرات است.
- عمل دیسککتومی برای برداشتن قسمتی از دیسک یا کل دیسک که باعث افزایش فشار روی ساختارهای عصبی می‌شود.
- عمل لامینکتومی برای برداشتن لامینا (قسمتی از مهره‌های ستون فقرات) برای دسترسی پیدا کردن به مواد درون دیسک از پشت که باعث ایجاد فشار روی کانال نخاع یا عصب‌ها شده است. اگر فقط قسمتی از لامینا برداشته شد به آن عمل لامینوتومی دیکمپرسیو گفته می‌شود.
- ابزار دقیق و فیوژن: که برای تثبیت ستون فقرات به کار برده می‌شود و به ندرت به عمل جراحی دیسککتومی نیاز دارد. معمولاً ابزار دقیق و فیوژن برای دیسک در اولین مراحل و فتق یک سطحی دیسک نیاز نیست. معمولاً فیوژن با اولین فتق دیسک کمر وقتی که ناپایداری ستون فقرات وجود دارد، دیسک به شدت از بین رفته یا سابقه طولانی مدت درد و ناتوانی در کمر قبل از فتق دیسک توصیه می‌شود.
ابزار دقیق (مثل میله‌ها، پیچ‌ها، ابزارآلات مورد استفاده داخل بدن) و اتصالات فیوژن (پیوند استخوان) دو یا تعداد بیشتری از مهره‌ها را تثبیت می‌کند. فضای خالی که به دلیل برداشتن دیسک بین مهره‌ها ایجاد می‌شود به وسیله پیوند استخوان و یک کیج یا پر کننده فضا پر می‌شود. انواع مختلف پیوند استخوان وجود دارد که شامل برداشتن استخوان از مفصل ران بیمار می‌شود.
دوران بهبود و نقاهت پس از عمل جراحی
اکثر بیماران می‌توانند در همان روزی که جراحی انجام می‌شود، از بستر خارج شوند. در صورتی که جراحی به صورت کم‌تهاجمی انجام شود، می‌توان آن را یک جراحی سرپایی تلقی کرد. بعد از چند ساعت یا چند روز، بیمار قادر خواهد بود به خانه بازگردد و فعالیت‌های روزمره خود را انجام دهد، بسته به نوع و گستردگی جراحی. درد پس از جراحی طبیعی است و می‌توان با مصرف داروهای مسکن آن را کاهش داد.
در خانه، باید استراحت کرد و به طور تدریجی فعالیت‌های روزمره خود را افزایش داد. دستورالعملی برای افزایش تدریجی فعالیت‌ها به شما داده می‌شود و باید برای مدتی از داروهای مسکن ضد درد استفاده کنید. قبل از بازگشت به خانه، با شما در مورد تکنیک‌ها و روش‌هایی که می‌توانید با استفاده از آنها درد را کاهش دهید و انعطاف‌پذیری بدن خود را افزایش دهید، صحبت می‌کنیم. همچنین به شما می‌گوییم که چه زمانی می‌توانید با فعالیت‌های اولیه زندگی مانند راه رفتن، رانندگی و بلند کردن اجسام سبک شروع کنید و چه زمانی می‌توانید فعالیت‌های سنگین‌تر مانند کار، ورزش و کارهای میدانی را انجام دهید.
