فهرست مطالب
جراحی تعویض کامل مفصل ران و لگن (آرتروپلاستی مفصل ران) یک روش تکنیکی است که در سالهای اخیر برای بهبود آسیب دیدگی مفصلی ناشی از بیماریهای التهابی مانند آرتریت یا صدمات مختلف، بسیار محبوب شده است. این جراحی تعویض مفصل بهترین روش درمانی برای بهبود بلندمدت مفصل ران است که در صورتی که سایر روشهای درمانی موفقیت آمیز نبودهاند، استفاده میشود. با انجام تعویض کامل مفصل، در اکثر موارد درد مفصل به شدت کاهش مییابد و به بیمار امکان میدهد بدون درد به حرکت بپردازد.
اگر جراحی تعویض مفصل ران و لگن بهترین روش درمان باشد، میتوانید برای عمل به دکتر وریانی مراجعه کنید که یکی از جراحان برجسته ارتوپدی متخصص این عمل هستند. دکتر وریانی برای ارزیابی وضعیت مفصل، آن را با دقت معاینه میکنند و دستور انجام عکسبرداری میدهند؛ سپس مناسبترین برنامه درمانی را به منظور بهرهمندی از مزایای کامل جراحی تهیه میکنند.
هدف دکتر وریانی در هر گونه عمل جراحی، از جراحی تعویض کامل مفصل تا جراحی سرپایی، تسکین درد و ناراحتی بیمار به ایمنترین و سریعترین روش ممکن است تا بیمار بتواند آنگونه که دوست دارد زندگی کند.
مزایای تعویض مفصل ران
رهایی یافتن از درد کشنده، بزرگترین مزیت و دلیل اصلی انجام جراحی تعویض مفصل ران است. این عمل مزایای دیگری نیز دارد که از آن جمله میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- بهبود یافتن حرکت و افزایش قدرت و هماهنگی بالاتنه و پاها
- راحتی بیشتر هنگام راه رفتن و بالا و پایین رفتن از پلهها و حفظ یک سبک زندگی پویا
علتها و دلایل درد مفصل ران
عملکرد کامل مفصل ران به هماهنگی استخوانها، عضلهها، تاندونها، رباطها و اعصاب بستگی دارد.
عاملهای متعددی باعث درد مفصل ران میشود که از آن جمله میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- التیام نیافتن کامل آسیب دیدگی
- بیماری مزمن
- فرسایش طبیعی ناشی از افزایش سن و استفاده مداوم از مفصل
- شدید بودن عارضههای التهابی مفصل به ویژه آرتروز
- آسیب دیدگیهای ناشی از وارد شدن ضربه یا تروما، مانند شکستگی مفصل ران و لگن یا دررفتگی پس از زمین خوردن (گاهی دررفتگی با فیزیوتراپی دررفتگی لگن بهبوی می یابد)
تعویض مفصل ران در کلینیک ما
آمادگی پیش از جراحی
یک تا سه هفته پیش از جراحی نامهای شامل راهنماییهای مسیریابی و توصیههای ضروری به آدرس پست الکترونیکی بیمار ارسال میشود.
در جلسههای قبل از جراحی بررسیهایی چون آزمایش خون و ادرار، نوار قلب و عکسبرداری انجام میشود و موافقت نامه جراحی با توجه به نتایج آزمایشها و سابقه پزشکی بیمار تهیه میشود. هر بیمار بسته به شرایط خاص خود باید موارد دیگری را نیز پیش از جراحی رعایت کند:
- اگر بیمار سیگاری است، باید کشیدن سیگار را ترک کند یا دست کم کاهش دهد تا عوارض جراحی کاهش یابد و بهبودی سریعتر حاصل شود.
- خوردن یا آشامیدن از نیمه شب روز قبل از جراحی به بعد مجاز نیست.
بیمار میتواند برای آمادگی بیشتر توصیههای زیر را رعایت کند:
- هر نوع کفپوش شل و لغزنده را که ممکن است باعث زمین خوردن و دشواری راه رفتن شود، جمع کند و تمام سیمهای برق را به زمین یا دیوار بچسباند.
- غذاهای کنسروی و منجمد بیشتری خریداری کند و تمام وسایل مورد نیاز را در کابینتهایی قرار دهد که بلندیشان از کمر تا شانه است.
- بیمار باید هر دو پا را به مدت ۴ تا ۶ هفته پس از جراحی بالا بگذارد. راحتترین روش انجام این کار استفاده از صندلی با پشتی متحرک یا صندلی دستهدار و گذاشتن زیرپایی است.
- بیمار باید اتاق خواب خود را به طبقه همکف منتقل کند تا مجبور نباشد مداوم از پلهها بالا و پایین برود.
- حتماً باید برای راحتی بیشتر و در دسترس یودن تلفن بیسیم تهیه کند.
با استفاده از تجهیزات مخصوص زیر میتوان دوران بهبود را سریعتر و سادهتر ساخت:
- صندلی توالت با ارتفاع بیشتر
- صندلی مخصوص حمام
- نرده یا دستگیره به ویژه کنار وان حمام
- دستههای مخصوص برای پوشیدن جوراب یا کفش
دارو
بیمار باید جراح را از تمام داروهای مصرفی، چه تجویزی چه غیرتجویزی، آگاه کند. بعضی داروها با داروی بیهوشی تداخل ایجاد میکنند و بعضی دیگر مانند آسپرین، ایبوپروفن و رقیق کنندههای خون خطر خونریزی را افزایش میدهد.
ورزشها و تمرینهای مفید پیش از جراحی
انجام تمرینهای تقویتی و هماهنگی پیش از جراحی برای دستیابی به نتایج بهتر و تسریع دوران بهبود مهم است. هر چه بیمار پیش از جراحی قویتر باشد، برنامه توانبخشی پس از جراحی بهتر پیشرفت خواهد کرد.
انجام تمرینهای زیر پیش از جراحی مفید است:
- عضلههای ران را منقبض کنید و سپس زانو را صاف کنید. ۵ ثانیه در این حالت بمانید و سپس عضلهها را شل کنید. این حرکت را هر روز در ۲ نوبت ۱۰ مرتبهای تکرار کنید.
- عضلههای باسن را منقبض کنید و پاشنهها را رو به پایین به تخت فشار دهید. تا ۵ بشمرید و سپس عضلهها را شل کنید. این حرکت را هر روز در ۲ نوبت ۱۰ مرتبهای تکرار کنید.
چگونگی انجام جراحی
در جراحی تعویض کامل مفصل ران و لگن، بخش مبتلا به بیماری در استخوان مفصل ران و لگن برداشته میشود و به جای آن، مفصل مصنوعی یا پروتز قرار میگیرد. در این جراحی، بخش کاسه و گوی یا سر استخوان ران (فمور) جایگزین میشود. جراح در ابتدا سطح گوی و کاسه را در محلی که غضروف و استخوان آسیب دیده است، پوشش میدهد و سپس پروتز کاسه و گوی مصنوعی را درون استخوان سالم قرار میدهد.
بیشتر بیمارانی که نیاز به جراحی تعویض کامل مفصل ران دارند، به دلیل بیماریهای التهابی مفصل با تغییرات جدی در مفصل ران مواجه هستند. تعویض مفصل ران به عنوان یک روش درمانی پیشنهاد میشود که زمانی که بیمار دیگر قادر به تحمل درد مفصل نبوده و نمیتواند به دلیل آسیب دیدگی مفصل، فعالیتهای روزمره خود را انجام دهد.
مراقبت پس از جراحی
جراح به منظور جلوگیری از لخته شدن خون پس از جراحی دارو یا فیزیوتراپی تجویز میکند.
بیمار برای کاهش احتمال ترومبوز عمیق وریدی (DVT) دارو دریافت میکند، جوراب مخصوص به پا میکند و تمرین پمپ مچ پا را دو یا سه روز پس از جراحی انجام میدهد.
برای بیمار داروهای ضد درد تحت کنترل بیمار (PCA) تجویز میشود تا بیمار بتواند از یک یا دو روز پس از جراحی داروی مسکن خود را از طریق سرم تحت کنترل داشته باشد.
بیمار پس از جراحی باید در وقت تعیین شده به جراح مراجعه کند. اما در صورت مواجهه با علائم زیر باید به سرعت با جراح تماس بگیرد:
- افزایش قرمزی
- درد یا ورم
- ترشح محل برش
- برجستگی یا جوش غیرطبیعی
مراقبتهای پس از جراحی تعویض مفصل ران،در خانه
ترخیص
بیمار باید پس از ترخیص و هنگام بازگشت به خانه هر ۴۵ تا ۶۰ دقیقه از ماشین پیاده شود و مدتی راه برود، همچنین حرکت پمپ مچ پا را هنگام نشستن در ماشین انجام دهد.
استراحت کردن و خوابیدن
به بیمار توصیه میشود تا مدت ۴ تا ۶ هفته پس از جراحی هنگام استراحت کردن یا خوابیدن روی پهلوی سالم دراز بکشد، یک بالش را بین پاها قرار دهد و از بالش دوم برای نگه داشتن پا و مچ پا استفاده کند.
دراز کردن دست
به بیمار توصیه میشود تا به مدت ۴ تا ۶ هفته پس از جراحی از دستههای بلند مخصوص برای برداشتن اشیاء استفاده کند و دست را دراز نکند. این دستهها را متخصص کار درمانی تهیه میکند یا میتوان آن را از فروشگاه تجهیزات پزشکی خریداری کرد.
لباس پوشیدن
بیمار باید همواره ابتدا پای عمل شده را وارد شلوار کند. در صورت به پا کردن کفش بندی میتوان از بند کشی استفاده کرد تا نیاز به گره زدن نداشته باشد.
پلکان
متخصص فیزیوتراپی روش صحیح بالا و پایین رفتن از پلهها را با گرفتن از نردهها و یا استفاده از چوب زیر بغل آموزش میدهد.
استحمام
بیمار نباید برای حمام گرفتن از وان یا دوش بالای سر استفاده کند.
وظایف روزمره و کارهای خانه
بیمار باید هنگام انجام فعالیتهای روزمره تا حد امکان از خم شدن خودداری کند.
پیادهروی
بیمار پس از جراحی باید با توجه به شرایط خود هنگام راه رفتن از واکر یا چوب زیر بغلی استفاده کند که متخصص فیزیوتراپی یا کار درمانی آن را تهیه کرده است.
خوردن و ورزش کردن
بیمار باید تعادل را در وعدههای غذایی رعایت کند و برنامه ورزشی آموزش داده شده توسط متخصص فیزیوتراپی را کامل و سه بار در روز انجام دهد.
رانندگی
توصیه میشود تا بیمار به مدت ۸ هفته پس از جراحی از رانندگی خودداری کند؛ البته بیمار میتواند ۳ هفته پس از ترخیص مانند هر مسافر دیگری سوار ماشین شود، اما به هیچ عنوان مجاز به استفاده از ماشینهای اسپرت و ماشینهای با صندلی تک نفره نیست، چون صندلی این ماشینها کوتاه است.
زمانبندی مراجعه به پزشک پس از جراحی
- سه تا شش ماه پس از جراحی
- یک سال پس از جراحی
- سالی یک بار
خطرهای احتمالی و عوارض جراحی
جراحی تعویض مفصل ران و لگن نیز مانند هر جراحی دیگری با خطرهای احتمالی و عوارضی مانند نقص عملکرد قلب یا سیستم تنفسی همراه است که به بیهوشی مربوط میشود. دیگر عارضهها عبارتاند از:
- لخته شدن خون
- عفونت
- آسیب دیدن رگهای خونی و اعصاب
- شکستگی
- ضعف
- خشکی یا ناپایداری مفصل
- لزوم جراحی مجدد
- دررفتگی
از مفصل مصنوعی نمیتوان برای همیشه استفاده کرد و معمولاً پس از ۱۰ تا ۱۵ سال، به محض دردناک شدن مفصل مصنوعی، باید جراحی ترمیمی مفصل ران انجام شود.
عمل جراح تعویض مفصل ران و لگن برای چه بیمارانی مناسب نیست؟
در بیماران مبتلا به عارضههای زیر احتمال بروز عوارض عمل افزایش مییابد:
- روماتیسم شدید یا لوپوس سیستمیک
- دیابت وابسته به انسولین (نوع یک)
- سوء تغذیه
- هموفیلی
- سابقه عفونت مفصل مصنوعی
سوالات رایج
دوران بهبود پس از جراحی چقدر طول میکشد؟
دوران بهبود پس از جراحی به شرایط و نیازهای بیمار و عارضه موجود بستگی دارد.
توانبخشی پس از جراحی تعویض مفصل ران چگونه است؟
توانبخشی و فیزیوتراپی تعویض مفصل لگن بلافاصله پس از جراحی شروع میشود و در مدت بستری شدن در بیمارستان و استراحت در خانه به مدت یک سال ادامه پیدا میکند. متخصص فیزیوتراپی یک روز پس از جراحی برای ارزیابی وضعیت به بالین بیمار میرود.
بیمار در روز دوم با صندلی چرخدار برای درمان به بخش فیزیوتراپی میرود و متخصص قدرت و انعطافپذیری پا و مفصل ران و همچنین توانایی بیمار در راه رفتن یا نشستن را بررسی میکند.
به علاوه متخصص فیزیوتراپی اهداف درمان را به دقت بررسی میکند و توصیههای لازم را برای تکمیل دوره توانبخشی در بیمارستان و خانه ارائه میدهد.
