فهرست مطالب
آرتروسکوپی، یک روش است که جراحان ارتوپدی از آن برای مشاهده، تشخیص و ترمیم مشکلات درون یک مفصل استفاده می‌کنند. کلمه “آرتروسکوپی” از دو واژه یونانی “آرترو” به معنی مفصل و “اسکوپین” به معنی نگاه کردن ساخته شده است و به‌طور حرفی به معنی “نگاه کردن به درون مفصل” است.
در طول آرتروسکوپی شانه، جراح یک دوربین کوچک به نام آرتروسکوپ را به داخل مفصل شانه می‌گذارد. این دوربین تصاویر را بر روی یک صفحه نمایش نشان می‌دهد و جراح از این تصاویر برای هدایت ابزارهای جراحی بسیار کوچک استفاده می‌کند. به دلیل ابعاد کوچک و نازک آرتروسکوپ و ابزارهای جراحی، جراح می‌تواند از برش‌های بسیار کوچکتری نسبت به جراحی باز معمولی استفاده کند. این کار منجر به کاهش درد برای بیمار، کاهش زمان بهبودی و بازگشت سریعتر به فعالیت‌های روزمره می‌شود.
دکتر وریانی برای انجام عمل‌ترمیم روتاتور کاف، از پیشرفته‌ترین تکنولوژی‌ها استفاده می‌کند. او در زمینه‌ی ترمیم و تعویض مفاصل، آرتروسکوپی و عمل‌های جراحی، با تجربه و متخصص می‌باشد.
آناتومی
شانه یکی از مفاصل پیچیده در بدن انسان است که بیش از هر مفصل دیگری در بدن، توانایی حرکت کردن دارد. این مفصل از سه استخوان ساخته شده است: استخوان بازو، استخوان کتف و استخوان ترقوه.
گوی و کاسه. سر استخوان بازو، درون یک حفره‌ی کاسه‌مانند در استخوان کتف قرار می‌گیرد. به این کاسه حفره‌ی گلنوئید می‌گویند. یک بافت لغزنده به نام غضروف مفصلی، سطح این گوی و کاسه را می‌پوشاند. این بافت دارای سطحی صاف و بدون اصطکاک می‌باشد که به حرکت آسان استخوان‌ها بر روی یکدیگر کمک می‌کند.
دور حفره‌ی گلنوئید توسط یک غضروف مستحکم به نام لابروم پوشیده شده است. لابروم مانند یک واشر در دور کاسه‌ی مفصل عمل کرده و به پایداری آن کمک می‌کند.
کپسول مفصل شانه. مفصل شانه توسط بافت‌های بند مانندی به نام رباط احاطه شده است. این رباط‌ها کپسولی را تشکیل می‌دهند که مفصل را در جای خود نگه می‌دارد. سطح داخلی کپسول توسط غشای نازکی به نام سینوویال پوشیده شده است. این غشا مایع سینوویال را ترشح می‌کند که وظیفه‌ی روان کاری درون مفصل را بر عهده دارد.
روتاتور کاف. چهار تاندون مفصل شانه را احاطه کرده و کمک می‌کنند تا استخوان بازو درون مفصل شانه ثابت بماند. این تاندون‌ها روتاتور کاف نام دارند. روتاتور کاف سر استخوان بازو را پوشش داده و آن را به استخوان کتف متصل می‌کند.
بورس. بین روتاتور کاف و استخوان سر شانه (آکرومیون) یک کیسه‌ی روان کننده به نام بورس وجود دارد. بورس به روان حرکت کردن تاندون‌های روتاتور کاف به هنگام تکان دادن دست کمک می‌کند.
آرتروسکوپی شانه چه زمانی پیشنهاد می‌شود؟
اگر شما از عارضه‌ی دردناکی رنج می‌برید که به روش‌های درمانی بدون جراحی پاسخ نمی‌دهد، ممکن است دکتر وریانی عمل آرتروسکوپی شانه را به شما توصیه کند. روش‌های درمانی بدون جراحی عبارت‌اند از استراحت، فیزیوتراپی و داروهای خوراکی یا تزریقی که می‌توانند التهاب را کاهش دهند. التهاب یکی از پاسخ‌های طبیعی بدن انسان نسبت به آسیب یا بیماری است. در شانه‌ی آسیب‌دیده و یا بیمار، التهاب می‌تواند موجب ورم، درد و گرفتگی شود.
آسیب، استفاده‌ی بیش‌ازحد و فرسایش با گذشت زمان، ازجمله موارد مسئول برای پیدایش مشکلات شانه‌اند. آرتروسکوپی شانه می‌تواند علائم دردناک بسیاری از عارضه‌ها که باعث آسیب به تاندون‌های روتاتور کاف، لابروم، غضروف‌های مفصلی و دیگر بافت‌های نرم اطراف مفصل می‌شوند را رفع کند.
انواع جراحی‌های آرتروسکوپی
از جراحی‌های رایج آرتروسکوپی می‌توان موارد زیر را نام برد:
- ترمیم روتاتور کاف
- برداشتن خارهای استخوانی
- برداشتن یا ترمیم لابروم
- ترمیم رباط‌ها
- برداشتن بافت ملتهب یا غضروف‌های سست شده
- عمل ترمیمی برای جلوگیری از دررفتگی‌های مکرر شانه
اعمال جراحی دیگری مانند برداشتن فشار از روی عصب، ترمیم شکستگی‌ها و برداشتن کیست نیز می‌توانند به روش آرتروسکوپی انجام شوند، گرچه مانند اعمال ذکرشده در بالا رایج نیستند. برخی از عمل‌های جراحی مانند تعویض مفصل شانه، هنوز به عمل جراحی از نوع باز و با بریدگی‌های بزرگ نیاز دارند.
فرآیند عمل جراحی آرتروسکوپی
برنامه‌ریزی برای عمل جراحی
دکتر وریانی ممکن است از شما بخواهد که قبل از انجام عمل به پزشک خود مراجعه کنید تا در صورت وجود هرگونه مشکل پزشکی از آن باخبر شوید. ممکن است آزمایشاتی چون آزمایش خون، الکتروکاردیوگرام و یا عکس‌برداری از سینه با اشعه‌ی ایکس، به‌منظور انجام ایمن عمل جراحی موردنیاز باشند.
عمل آرتروسکوپی شانه معمولاً به وسیله‌ی داروهای بلوک عصبی که دست و شانه را بی‌حس می‌کنند، انجام می‌شود. این داروی بی‌حسی به قسمت پایین گردن و یا بالای شانه تزریق می‌شود. این‌ها محل عبور اعصاب کنترل‌کننده‌ی شانه می‌باشند. داروهای بلوک عصبی علاوه بر داشتن استفاده به‌عنوان داروی بی‌حس‌کننده در عمل جراحی، می‌توانند تا چند ساعت پس از پایان آن نیز درد فرد را کنترل کنند.
تثبیت موقعیت و آماده‌سازی
وقتی به اتاق عمل منتقل می‌شوید، موقعیت بدن شما در حالت خاصی تثبیت می‌شود تا بدین ترتیب جراح بتواند به‌آسانی آرتروسکوپ را تنظیم کرده و دید مناسبی به درون مفصل شانه داشته باشد. دو موقعیت رایج برای عمل آرتروسکوپی شانه عبارت‌اند از:
- صندلی ساحلی. در این حالت فرد حدوداً نشسته بوده و به پشت تکیه می‌دهد.
- خوابیدن به پهلو. در این حالت فرد بر روی تخت جراحی به پهلو می‌خوابد.
هر یک از این موقعیت‌ها، مزایای کوچکی دارند که دکتر وریانی بسته به نوع عمل انجام‌شده، یکی از آن‌ها را انتخاب می‌کند.
روند عمل جراحی
دکتر وریانی ابتدا به‌منظور باد کردن مفصل، مایعی را به درون آن تزریق می‌کند. این کار باعث می‌شود تا همه‌ی ساختارهای درون شانه به وسیله‌ی آرتروسکوپ دیده شوند. سپس او یک سوراخ به‌اندازه‌ی سوراخ دکمه‌ی پیراهن، بر روی شانه ایجاد می‌کند تا آرتروسکوپ از طریق آن وارد بدن شود. به‌منظور جلوگیری از خونریزی و همچنین داشتن دید مناسب، مایعی در درون آرتروسکوپ جریان دارد. تصاویر فرستاده‌شده از طرف آرتروسکوپ، بر روی یک صفحه‌ی نمایش نشان داده‌شده و بدین ترتیب دکتر وریانی می‌تواند درون مفصل شانه و آسیب‌های موجود را مشاهده کند.
زمانی که مشکل دقیقاً مشخص شد، جراح شما ابزارهای دیگری را از سوراخ‌های جداگانه به درون بدن وارد می‌کند تا به کمک آن‌ها بتواند مشکل را حل کند. ابزارهای مخصوصی برای تراشیدن، بریدن، گرفتن، رد کردن بخیه و گره زدن آن استفاده می‌شوند. در برخی موارد، از ابزارهای خاصی برای ثابت کردن بخیه بر روی استخوان استفاده می‌شود.
دوره‌ی بهبودی
دوره بهبودی شامل مراحل مراقبت‌های بعد از عمل و در خانه و فیزیوتراپی است. پس از انجام عمل، بیمار به مدت ۱ تا ۲ ساعت در اتاق ریکاوری مانده و پس از آن مرخص می‌شود. پرستاران شما را تحت نظر گرفته و در صورت نیاز به شما داروی مسکن می‌دهند. پس از عمل جراحی باید یک نفر شما را تا خانه برده و حداقل برای شب اول از شما مراقبت کند.
در خانه
بااینکه روند بهبود پس از عمل آرتروسکوپی معمولاً سریعتر از عمل جراحی باز است، ممکن است هفته‌ها طول بکشد تا شانه‌ی شما کاملاً بهبود یابد.
داروهای مسکن درد. ممکن است حداقل تا یک هفته پس از عمل جراحی، احساس درد و ناراحتی داشته باشید. حتی در صورت داشتن عمل جراحی سنگین، ممکن است چندین هفته طول بکشد تا درد شما کاهش یابد. در صورت نیاز، دکتر وریانی برای شما داروهای مسکن درد تجویز خواهد کرد.
یخ. گذاشتن یخ می‌تواند به کاهش درد و ورم کمک کند. این روش برای بهبود سندروم شانه یخ زده نیز موثر است.
استراحت (دراز کشیدن به پشت). بااینکه این کار در روند بهبودی شانه‌ی شما تأثیری ایجاد نمی‌کند، کشیده شدن شانه می‌تواند باعث ناراحتی شود. برخی از افراد برای چند روز اول پس از جراحی، خوابیدن در صندلی‌های خمیده را ترجیح می‌دهند.
تعویض پانسمان. با گذشت چند روز از انجام عمل جراحی، باید بتوانید پانسمان شانه را با چسب زخم‌های ساده تعویض کنید.
دوش گرفتن. با خشک شدن جای بریدگی‌ها، می‌توانید دوش بگیرید ولی از غوطه‌ور کردن و مالش دادن جای زخم‌ها خودداری کنید.
اسلینگ. به‌احتمال‌زیاد به‌منظور حفاظت از شانه، به یک اسلینگ یا دیگر محدودکننده‌های حرکتی نیاز خواهید داشت. جراح شما می‌تواند مدت‌زمان استفاده از اسلینگ را تعیین کند.
بازتوانی و توانبخشی
بازتوانی نقش مهمی را در برگشتن به فعالیت‌های روزانه ایفا می‌کند. یک برنامه‌ی ورزشی می‌تواند به شما در بازیابی قدرت و محدوده‌ی حرکتی شانه کمک کند. جراح شما با توجه به عمل جراحی انجام‌شده، یک برنامه‌ی بازتوانی برای شما طراحی می‌کند.
اگر تحت یک عمل جراحی پیچیده قرارگرفته باشید، ممکن است دکتر وریانی به‌منظور نظارت بر برنامه‌ی ورزشی شما مراجعه به یک فیزیوتراپیست را توصیه کند.
برای موفقیت‌آمیز بودن عمل جراحی، مهم است که شما در برنامه‌ی بازتوانی حداکثر تلاش خود را به کار بگیرید.
عوارض
بیشتر بیماران پس از انجام آرتروسکوپی شانه با عارضه‌ی خاصی روبه‌رو نمی‌شوند. بااین‌حال هر عمل جراحی خطرات خاص خود را دارد که این خطرات معمولاً کوچک و قابل‌کنترل می‌باشند. مشکلات بالقوه‌ی عمل آرتروسکوپی عبارت‌اند از عفونت، خونریزی شدید، لخته‌های خونی و آسیب به رگ‌های خونی یا اعصاب.
نتایج بلندمدت
به علت تفاوت در شرایط سلامتی افراد، زمان بهبودی کامل نیز برای هرکس متفاوت خواهد بود. اگر یک عمل ترمیمی سبک را پشت سر گذاشته‌اید، ممکن است به اسلینگ نیاز نداشته و قدرت شما با گذراندن چند جلسه‌ی بازتوانی به حالت عادی بازگردد. همچنین ممکن است پس از چند روز بتوانید به سر کار یا مدرسه بازگردید.
بهبودی پس از انجام عمل‌های پیچیده‌تر، مدت‌زمان بیشتری طول می‌کشد. با وجود کوچک بودن بریدگی‌های ایجادشده در طول عمل آرتروسکوپی، می‌توان به کمک این عمل، آسیب‌های شدید مفصلی را ترمیم کرد. بهبود کامل پس از انجام عمل می‌تواند تا چند ماه زمان ببرد. با وجود کند بودن این روند، رعایت توصیه‌های جراح و پیش‌روی با برنامه‌ی بازتوانی، برای موفقیت‌آمیز بودن عمل ضروری‌اند.
