فهرست مطالب
کیست گانگلیون، یک برآمدگی پر از مایعات که درست در زیر پوست قرار دارد. این کیست معمولا بدون درد است اما بسته به محل بروز آن، در مواردی میتواند دردناک باشد و در نتیجه نیاز به درمان داشته باشد.
کیست گانگلیون را میتوان اغلب بدون جراحی درمان کرد. در برخی از موارد این کیست نیازی به درمان ندارد و تنها لازم است که وضعیت آن تحت نظر پزشک باشد. توصیه میشود که کیست را با وسایل نوک تیز باز نکنید، چرا که این کار باعث بروز عفونت میشود. در صورتی که کیست باعث درد یا ناراحتی شما میشود با یک جراحی ساده و سرپایی که در مطب دکتر وریانی انجام میشود، میتوان آن را خارج نمود. بعد از دوره بهبودی بسیار کوتاه مدت نیز شما میتوانید به فعالیتهای روزانه خود ادامه دهید.
محل بروز کیست گانگلیون
کیست گانگلیون اغلب در محل مفاصل و تاندونهای مچ دست ایجاد میشود و تعداد بسیار زیادی از موارد بروز کیست گانگلیون در بالای مچ دست است. البته این کیست در موارد کمی نیز روی مفصل انتهایی و مفصل ابتدایی انگشتها ایجاد میشود. کیست گانگلیون به یک ساختار ساقه مانند در بافتهای عمقی متصل است اما میتواند روی آن حرکت کند. این کیستها سرطانی نیستند.
ویژگیها
کیست گانگلیون اغلب کوچک است و اندازهی آن کمتر از یک اینچ است. این کیستها اغلب مدور هستند و هنگام دست زدن به آن ممکن است نرم یا سفت باشند و معمولا حالتی ارتجاعی دارند. کیست گانگلیون ممکن است ناگهانی و یا به تدریج و طی یک دوره چند ماهه یا حتی چند ساله شکل بگیرد. پوست روی کیست به همان رنگ قبلی باقی میماند.
علل
دلیل اصلی بروز کیست گانگلیون معلوم نیست اما به نظر میرسد که ارتباطی بین التهاب مفاصل یا تاندونها و شکلگیری این کیست وجود داشته باشد.
عوامل خطر
کیست گانگلیون یکی از مشکلات شایع در بین همه افراد است اما به نظر میرسد که احتمال بروز آن در زنان بیشتر از مردان است. این کیست همچنین ممکن است در هر سنی بروز کند اما به ندرت در کودکان ایجاد میشود و احتمال بروز آن در سنین ۲۰ و ۳۰ و چهل سالگی بیشتر است.
علائم
بسیاری از کیستهای گنگلیون موجب بروز هیچ علائمی نمیشوند. در برخی موارد کیست گانگلیون آنقدر بزرگ میشود که ظاهر ناخوشایندی ایجاد میکند اما حتی در این حالت نیز هیچ علائم آزار دهندهای مانند درد ندارد.
در برخی موارد، کیست گانگلیون ممکن است بعد از مدتها که هیچ علائمی نداشته، ناگهان دردناک شود یا دامنه حرکتی مفصل را محدود کند. اگر کیست بر روی عصبهای مچ دست قرار گیرد، میتواند باعث بیحسی، گزگز و مرور شدن دست شود و قدرت انگشتان در هنگام مشت کردن یا گرفتن جسمی را کاهش دهد و همچنین دامنه حرکتی مچ دست را محدود کند. در صورتی که کیست موجب بروز درد شود، این درد اغلب آزاردهنده اما مبهم است و حتی تیز و تیرکشنده نیست.
دو عصب اصلی که از مچ دست عبور میکنند، عصب اولنار و عصب میانی نام دارند و ممکن است توسط کیست گانگلیون تحت فشار قرار بگیرند. عصب گانگلیون از بالای بازو عبور کرده و سپس از کنار آرنج میگذرد و به مچ دست میرسد و موجب حرکت کردن دست و ساعد و همچنین آوردن حس به این قسمت از بدن میشود. زمانی که کیست گانگلیون به این عصب فشار وارد میکند، شخص ممکن است در قسمت بالایی و داخلی انگشت کوچک خود احساس گزگز، مورمور و سوزن سوزن شدن داشته باشد. همچنین ممکن است در انگشت حلقه نیز حالت بیحسی و گزگز ایجاد شود. عصب مدیان یا نیانی از قسمت میانی بازو عبور میکند و به مچ دست میرسد. زمانی که این عصب توسط کیست گانگلیون تحت فشار قرار میگیرد، همان علائم مشابه در انگشت شست، انگشت اشاره و انگشت میانی ایجاد میشود (گزگز و بیحسی این انگشتها).
تشخیص
معاینه فیزیکی
دکتر وریانی، کیست گانگلیون را با توجه به شکل ظاهری آن، حساسیت به لمس و یا اعمال فشار و محل بروز کیست، تشخیص میدهد. از آن جایی که این کیست حاوی مایعات است، پزشک با یک چراغ قوهی کوچک به کیست نور میتاباند تا ببیند که محتویات آن شفاف هستند یا خیر و تشخیص خود را قطعی کند.
عکسبرداری
در مورادی که با انجانم معاینهی فیزیکی، تشخیص همچنان ممکن نیست و یا تشخیص پزشک قطعی نیست، ممکن است پزشک انجام عکسبرداری توسط اشعه ایکس را تجویز کند تا مطمئن شود که بیماری یا مشکل جدی دیگری مانند آراروز یا تومور استخوانی در این ناحیه وجود ندارد. در مواردی نیز، کیست گانگلیون تا حدی کوچک است که در ظاهر هیچ برآمدگی روی پوست ایجاد نمی کند و در نتیجه پزشک از روی ظاهر و شکل پوست نمی تواند وجود کیست را تشخیص دهد. این کیستهای دردناک با نام کیست پنهان شناخته میشوند و هیچ علائم ظاهری ندارند و تنها راه تشخیص آنها انجام عکسبرداری است. این کیستها در عکسها نمایان شده و پزشک میتواند از این طریق وود کیست را تشخیص دهد. در صورتی که دکتر وریانی احتمال دهد که ممکن است مشکل بیمار ناشی از کیست پنهان باشد، انجام عکسبرداری MRI را تجویز میکند. در عکسبرداری MRI از میدان مغناطیسی، امواج رادیویی و تکنولوژی کامپیوتری برای گرفتن یک مجموعه عکس بسیار واضح استفاده میشود. در این عکسها، تصویر قسمتهای مختلف بدن با جزئیات مشخص است و کیست گانگلیون نیز در صورت وجود، در این عکسها نمایان میشود.
درمان
تا ۵۰ درصد از موارد، کیست گانگلیون به خودی خود برطرف میشود. به خاطر این موضوع و همچنین به این خاطر که این کیستها موجب بروز عوارض خطرناک دیگری نمی شوند، دکتر وریانی معمولا انجام درمان را توصیه نمی کند. در صورتی که این کیست باعث درد و ناراحتی بیمار نشده است، دکتر وریانی تنها وضعیت کیست را تحت نظر خواهد داشت.
اما در صورتی که کیست باعث درد و ناراحتی بیمار شده و یا در فعالیتهای روزانهی او اختلال ایجاد کرده است، می توان برای درمان آن اقدام کرد. روشهای مختلفی برای درمان کیست گانگلیون وجود دارد، از جمله:
اسپلینت
یکی از روشهای درمانی که ممکن است دکتر وریانی انتخاب کند، این است که یک مفصل درگیر که کیست روی آن ایجاد شده است را آتلبندی کند. این آتل موجب میشود که وضعیت التهاب مفصل یا تاندون با انجام فعالیتهای بیشتر، بدتر نشود و در نتیجه تورم ناشی از کیست به تدریج برطرف شود. معمولا با استفاده از مفصلی که درگیر کیست شده است، اندازهی کیست بزرگتر میشود. از این روش همچنین میتوان در حین به کار بردن روشهای درمانی دیگر نیز استفاده کرد، تا در حین درمان از درد و ناراحتی بیمار کاسته شود.
داروهای ضدالتهاب
دکتر وریانی همچنین برای کاهش التهاب و درد بیمار، داروهای ضدالتهاب مانند آسپرین و ایبوبروفن را تجویز میکند.
آسپیراسیون (بیرون کشیدن مایع داخل کیست)
پرکاربردترین زوش درمان کیست گانگلیون، آسپیراسیون است. در این روش یک سوراخ در کیست ایجاد میشود و سپس با استفاده از یک سوزن، مایع داخل کیست بیرون کشیده میشود. در این روش، کیست بهطور کامل بیرون آورده نمیشود و تنها محتویات آن بیرون کشیده میشوند. انجام این درمان موجب میشود که بلافاصله، درد و ناراحتی ناشی از کیست برطرف شود. اما از آنجایی که در این روش کیست بهطور کامل بیرون کشیده نمیشود، احتمال بازگشت کیست بیشتر است. موثرترین روش درمان کیست گانگلیون، جراحی است.
جراحی کیست (گانگلیونکتومی)
گانگلیونکتومی جراحی است که برای بیرون آوردن کیست گانگلیون انجام میشود. این جراحی معمولا به صورت سرپایی انجام میشود و بیمار در همان روز میتواند به خانه بازگردد. جراحی کیست گانگلیون از سایر روشهای درمانی موفقیتآمیزتر است چرا که در این روش کل بافت کیست و از جمله ساقهی کیست که بدنهی کیست به آن متصل است، برداشته میشود. انجام این کار، احتمال بازگشت کیست را تا حدود بسیار زیادی کاهش میدهد.
آیا کیست گانگلیون بعد از درمان دوباره باز میگردد؟
در صورتی که کیست گانگلیون با جراحی برداشته شود احتمال بازگشت آن وجود دارد اما این احتمال بسیار کم و در حدود ۵ درصد است. البته در صورتی که کیست در قسمت داخلی و زیر مچ ایجاد میشود، احتمال بازگشت آن بیشتر است. در این حالت، موقعیت کیست مانع از این میشود بتوان ان را بهطور کامل خارج کرد. بهطور کلی در اغلب موارد کیست برای همیشه درمان میشود.
