فهرست مطالب
بیحسی و گزگز شدن پاها نتیجه‌ی تغییراتی در عصب‌های حسی است که احساس غیرطبیعی می‌دهد. احساس خواب رفتن پاها نیز از همین دست است. ترکیبی از بیحسی و ضعف رفتن و احساس گزگز در هر جایی از پا ممکن است بر اثر علل مختلفی ایجاد شود. این‌ها در واقع علائمی هستند و باید توجه داشت که بیماری یا آسیب علت اصلی مشکل است (مانند بیماری ام اس) در حالی که علائم در واقع نشانه‌هایی هستند که بیماری از طریق آنها نشان می‌دهد (مانند ضعف و بیحسی پا). درد، ضعف، بیحسی، خواب رفتن و گزگز پاها از متداول‌ترین علائم در عصب‌شناسی هستند.
دکتر وریانی برای تشخیص علت اصلی ضعف رفتن و بیحسی یا گزگز شدن پای شما، به‌طور کامل وضعیت بدن شما و از جمله وضعیت پاها، مچ پا، پا و ران‌ها را معاینه و ارزیابی می‌کند و پس از تشخیص علت بروز این علائم، بهترین راه حل و درمان را به شما پیشنهاد می‌دهد. در برخی موارد درمان با روش‌های غیرجراحی کاملا ممکن است و در موراد بسیار شدید ممکن است نیاز به انجام جراحی باشد.
آناتومی بیحسی
چندین نوع عصب مختلف در بدن انسان وجود دارد:
عصب‌های حسی. این عصب‌ها اطلاعات را از گیرنده‌های حسی در بدن به مغز منتقل می‌کنند. گیرنده‌های حسی دارای موقعیت‌های مکانی مختلف و عملکرد‌های متفاوتی هستند:
- چشم: بینایی
- بینی: بویایی
- زبان: چشایی
- پوست و ارگان‌های داخلی: حالت، تحرک، فشار، درد
عصب‌های حرکتی. این عصب اطلاعات را از مغز به عضلات و به غده‌ها ارسال می‌کند.
- عضلات. (دست‌ها و پاها، قلب، رگ‌های خونی و غیره)
- غدد (غدد بزاقی و غیزه)
سیستم عصبی، تمامی عملکرد‌های بدن انسان را کنترل می‌کند و هر گونه آسیب به عصب‌ها موجب ایجاد اختلال در عملکرد می‌شود:
- بیحسی: آسیب به عصب‌های حسی که اطلاعات حسی را از پوست به مغز می‌فرستد.
- گزگز و مورمور یا سوزن سوزن شدن: آسیب به عصب‌های حسی که اطلاعات حسی را از پوست به مغز می‌فرستد.
- درد: آسیب به عصب‌های حسی که اطلاعات حسی را از پوست به مغز می‌فرستد.
- ضعف عضلات: آسیب به عصب‌های حرکتی که اطلاعات حرکتی را از مغز به عضلات می‌فرستد.
دقیقا کدام عصب و در کجا آسیب می‌بیند؟ به‌طور کلی اعصاب در دو موقعیت متفاوت می‌توانند قرار بگیرند:
- CNS یا سیستم اعصاب مرکزی که در مغز و نخاع (در ستون فقرات) قرار دارد.
- PNS یا سیستم اعصاب محیطی که شامل شاخه‌های عصبی می‌شود که در دست‌ها و پاها و ارکان‌های داخلی قرار دارند.
هر دو این عصب‌ها ممکن است باعث بروز علائمی مانند بیحسی یا گزگز شوند. مورمور و سوزش، بی حسی یا درد ممکن است ناشی از آسیب به گیرنده‌های حسی در پوست، آسیب به عصب‌هایی که از پوست به مغز می‌رسند یا حتی آسیب به خود سلول‌های مغزی باشد. درمان سوزش زانو بستگی به علت آسیب و سوزش دارد. پس از تشخیص علت سوزش زانو، متخصص طب فیزیکی بر اساس تشخیص خود، به شما درمان‌های مختلفی را توصیه می‌کند.
علل
ممکن است بیماری‌ها و مشکلات مختلفی موجب بروز علائم مشترک و یکسانی شوند. بیحسی یا گزگز پا ممکن است بر اثر فشار به عصب‌ها، نوروپاتی، ابتلا به ام.اس یا آسیب به مغز ایجاد شود. این موضوع نشان می‌دهد که چرا پی بردن به دلیل اصلی بی حسی و گزگز پاها تا این حد اهمیت دارد.
- فلج چندگانه یا ام.اس: فلج چندگانه یا ام.اس یک بیماری خود ایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن خود شما به عصب‌ها و خصوصا غلاف‌های میلین حمله می‌کند. آسیب به میلین موجب مختل شدن ارتباط بین سلول‌های عصبی می‌شود و بنابراین عملکردهایی که توسط این عصب‌ها کنترل می‌شوند نیز دچار مشکل می‌شوند. ابتلا به ام.اس، علائم مختلفی دارد از جمله: اختلالات حسی، بیحسی در عضلات، گزگز و مورمور شدن بدن، درد، احساس ضعف در دست‌ها و پاها، مشکلات راه رفتن، عدم تعادل، اختلالات تکلم و لرزش بی اداره‌ی بدن، سرگیجه و خستگی.
- آسیب عصبی (نوروپاتی) بر اثر دیابت: دیابت، شایعترین علت ابتلا به آسیب عصب‌های محیطی (نوروپاتی) است. نوروپاتی دیابتی به معنای اختلالات مختلف در عصب‌ها به دلایل مختلف می‌باشد و بنابراین می‌تواند علائم بسیار زیاد و متنوعی را ایجاد کند. شایعترین علائم نوروپاتی عبارتند از: سوزن سوزن شدن و خارش، بیحسی، احساس سوزش در پاها، فلج، اختلالات تکلم، و اختلال در عملکرد عصب‌های مغزی.
- بیرون‌زدگی دیسک کمر در ستون فقرات: یکی از دلایل شایع درد کمر و پاها، بیرون‌زدگی یا پارگی دیسک کمر می‌باشد. علائم بیرون‌زدگی دیسک کمر عبارتند از: درد مبهم یا تیز و تیرکشنده، اسپاسم و گرفتگی عضلانی، ضعف و بیحسی پاها و یا از دست دادن کنترل پاها.
- آسیب به عصب بر اثر حادثه (آسیب کمر یا گردن)
- فشار به عصب‌ها: ممکن است بر اثر شکل‌گیری بافت اضافی در جای زخم، بزرگ شدن رگ‌های خونی، عفونت، تشکیل تومور و یا بروز مشکلاتی مانند سندرم تونل کارپال (فشار به عصب در کانال کارپال در مچ دست) به عصب‌ها فشار وارد شود.
- سکته مغزی، حمله ایسکمیک مغزی
- میگرن
- سرگیجه یا سبکی سر
- نشستن یا ایستادن در موقعیت ثابت برای مدت طولانی
- میلیت عرضی (التهاب ستون فقرات)
- آنسفالیت (التهاب مغز)
- تغییر در سطح الکترولیت یدن
- کمبود ویتامین B12 و یا دیگر ویتامینها
تشخیص
- در جلسه‌ی ملاقات با پزشک، دکتر وریانی در مورد علائمی که دارید از شما سوال می‌کند.
- در مورد زمان بروز علائم، شدت آنها در طول روز و طول شب، چگونگی شکل‌گیری و بروز علائم از ابتدا، محل دقیق احساس درد و غیره از شما سوال می‌شود.
- در آزمون‌های عصبی که دکتر وریانی انجام می‌دهد، علائم شما را به‌طور دقیق تر بررسی می‌کند. و همینطور چک می‌کند که این علائم در هر دو طرف بدن هستند یا خیر و این که احساس درد یا گزگز تنها در سطح پوست است یا در رفلکش‌های عصبی نیز تاثیر دارد.
- علاوه بر این تست‌های بررسی عملکرد عصبی یا عکسبرداری‌هایی نیز ممکن است در موارد خاصی تجویز و انجام شوند، مانند :
- تست NCV
- عکس‌برداری MRI
- نوار غصب و عضله (EMG)
برخی بیماری‌های خاص مانند ام.اس به آزمایشات تشخیصی بیشتری نیاز دارد.
درمان
درمان علائم بیحسی، گزگز، ضعف در پاها و درد به وسیله‌ی تشخیص علت ایجاد کننده‌ی آنها متفاوت است. بر اساس مکان، شدت و علت اصلی آسیب، نحوه‌ی درمان متفاوت خواهد بود.
درمان‌های عمومی
- ورزش کردن. برای زمانی که پاها خواب رفته‌اند، ورزش کردن موجب بازیابی جریان خون شده و سریعا، حالت گزگز پاها را برطرف می‌کند.
- فیزیوتراپی نیز می‌تواند بسیار کمک کننده باشد.
- داروهای ضدالتهاب مانند آسپرین یا ایبوبروفن برای مواردی که علائم بسیار خفیف هستند، تجویز می‌شوند.
- داروهای ضدافسردگی. در موارد پیچیده‌تر که گزگز پاها کمی بیشتر است، ممکن داروهای ضدافسردگی مانند آمیتریپتیلین تجویز شود. دوز دارو بدین منظور بسیار کمتر از دوز مصرفی برای درمان افسردگی است.
- داروهای مخدر. در موارد بسیار شدیدتر، داروهای مشتق شده از تریاک مانند کدئین تجویز می‌شود.
- مکمل‌های حاوی ب.کمپلکس و خصوصا ویتامین B12. مکمل‌های ویتامین باید با احتیاط مصرف شوند چرا که برای مثال مصرف دوز بیش از حد ویتامین B6 می‌تواند خود باعث بروز سوزن سوزن شده و خارش شود.
- گفته می‌شود که طب سوزنی و ماساژ قسمتی از پا که دچار گزگز و بیحسی شده است نیز می‌تواند این علائم را بهبود دهد.
- ماساژ دادن خود با روغن‌های گیاهی گاهی می‌تواند مفید باشد. زدن پمادهایی که حاوی کپساسین هستند، تا حدودی موجب بهودی پا می‌شود. کپساسین ماده ای است که موجب تند شدن فلفل می‌شود.
- همچنین بهتر است لباس و کفش‌های گشاد بپوشید.
درمان علت اصلی بروز مشکل
قبل از تجویز هر دارو یا روش درمانی باید بیمار به خوبی معاینه و ارزیابی شود تا دلیل اصلی مشکل او مشخص شود. بهترین راه برای درمان کردن این مشکل پیدا کردن علت زمینه‌ای و برطرف کردن آن است. راه‌های درمانی پرکاربرد برای درمان نوروپاتی عبارتند از:
- برطرف کردن بیماری یا عارضه‌ی موجود در عضلات، استخوان‌ها یا ستون فقرات
- بهبوبد تغذیه‌ی بیمار و رساندن مواد مغذی به بدن او
- کنترل کردن بیماری خود ایمنی
- درمان اعتیاد و سوء مصرف الکل
درمان‌های کایروپراکتیک که توسط متخصص طب فیزیکی و توانبخشی ارائه می‌شود، استراتژی‌ها و راه حل‌های بسیار مفیدی را برای درمان نوروپاتی به روش‌های کاملا اختصاصی ارائه می‌دهد.
