مچ پا یک مفصل لولایی است ولی بسیار پیچیده‌تر از یک مفصل لولایی ساده عمل می‌کند. مچ پا از ساختارهای مهم زیادی ساخته شده است. طراحی منحصربه‌فرد این مفصل، ثبات آن را تا حد چشمگیری افزایش داده است. این مفصل باید پایداری کافی برای تحمل یک و نیم برابر وزن شما را به هنگام راه رفتن و هشت برابر وزن را به هنگام دویدن داشته باشد.
عملکرد طبیعی مفصل برای راه رفتن روان و بدون دردسر موردنیاز است. عضلات، تاندون‌ها و رباط‌های حمایت‌کننده از مچ پا برای به جلو بردن بدن، هماهنگ با هم کار می‌کنند. عارضه‌هایی که باعث اختلال در عملکرد عادی مفصل مچ پا می‌شوند، می‌توانند انجام فعالیت‌های روزانه را دچار مشکل کنند.
فهرست مطالب
آناتومی
تاندون‌ها از دسته‌ی بافت‌های پیوندی بوده و وظیفه‌ی آن‌ها اتصال استخوان به عضله است. تاندون‌های ساختارهایی محکم و استوارند که به‌منظور انتقال نیرو از عضله به استخوان و درنتیجه حرکت مفاصل طراحی‌شده‌اند. زمانی که یک تاندون آسیب‌دیده یا دچار التهاب می‌شود، ایجاد درد کرده و عارضه‌ی تاندونیت را ایجاد می‌کند. تاندون‌های ناحیه‌ی مچ پا عموماً فشار زیادی را تحمل کرده و ممکن است تحت‌فشار بیش‌ازحد دچار پارگی شوند. تاندون‌های مختلف مچ پا که ممکن است درخطر آسیب قرار داشته باشند عبارت‌اند از:
تاندون آشیل
تاندون تیبیالیس خلفی
تاندون پرونئال
تاندون تیبیالیس قدامی
علل
از دلایل شایع پارگی تاندون‌های مچ پا می‌توان موارد زیر را نام برد:
- پیشرفت و یا نتیجه‌ی نهایی یک مورد تاندونیت طولانی‌مدت و یا آسیب در اثر استفاده‌ی بیش‌ازحد.
- آسیب به مچ پا و یا ضربه‌ی مستقیم به تاندون
- فرود آمدن نامناسب و یا مستقیم بر روی مچ پا
- پارگی تاندون
- ضعف عضله در افراد مبتلا به تاندونیت می‌تواند فشار بیشتری بر روی تاندون موردنظر بیاورد.
- استفاده از استروئید
- بیماری‌های سیستمیک خاص
- ایستادن ناگهانی و یا کم کردن سرعت که می‌توانند موجب آسیب شدید در مچ پا شوند.
علائم پارگی تاندون‌های مچ پا
- درد و ورم در مچ پا
- ممکن است به هنگام آسیب صدای “پاپ” از درون مفصل به گوش برسد.
- حساسیت نسبت به لمس و تغییر رنگ و اکیموز احتمالی در ناحیه‌ی مچ پا
- برآمدگی در بالای تاندون آسیب‌دیده
- مشکل در راه رفتن و حرکت کردن
تشخیص
تشخیص یک تاندون پاره شده، به وسیله‌ی معاینه‌ی مچ پا صورت می‌گیرد
- عکس‌برداری با اشعه‌ی ایکس به‌منظور اطمینان از عدم وجود شکستگی و مشکلات دیگر انجام خواهد شد.
- معاینه‌ی فیزیکی به تعیین محل التهاب، پارگی و آسیب‌های دیگر کمک می‌کند.
- پزشک مچ پای شما را به حالت‌های مختلفی حرکت خواهد داد. بالا و پایین بردن پا نیز می‌تواند به‌عنوان تست مورداستفاده قرار بگیرد.
- ممکن است پزشک برای مچ پای شما اسکن MRI تجویز کند. این تصاویر می‌توانند به تشخیص موارد غیرعادی مانند ورم تاندون‌ها و وجود بافت زخم کمک کنند. اسکن MRI می‌تواند پارگی‌های طولی تاندون را نیز مشخص کند.
درمان
روش‌های درمانی بدون جراحی می‌توانند به کنترل علائم پارگی تاندون مچ پا کمک کنند. معمولاً عمل جراحی تا زمانی که بتوان بدون استفاده از آن علائم را مدیریت کرد، در نظر قرارگرفته نخواهد شد.
روش‌های درمانی بدون جراحی
RICE (فشار، یخ، بالا بردن، استراحت)
در ابتدا باید استراحت کرده و از تاندون دردناک مراقبت نمود. همچنین برای کاهش درد و ورم از کمپرس یخ استفاده کرد. کمپرس یخ را روزی ۳ بار و یا بیشتر و هر دفعه به مدت ۱۰ تا ۲۰ دقیقه استفاده کنید. پس از ۴۸ تا ۷۲ ساعت، فشار آوردن بر روی محل آسیب به کمک باندپیچی و بالا بردن مچ پا و قرار دادن آن بر روی یک بالش می‌تواند به کاهش ورم کمک کند.
دارودرمانی
ممکن است پزشک داروهایی را برای شما تجویز کند. داروهای ضدالتهاب می‌توانند در کاهش درد و ورم مؤثر بوده و به شما در بازگشتن هر چه سریع‌تر به فعالیت‌های عادی خود کمک کنند. ازجمله این داروها می‌توان به ایبوپروفن و داروهای تزریقی اشاره کرد که نیازی به نسخه‌ی پزشک ندارند.
فیزیوتراپی
بسته به نوع و شدت عارضه‌ی شما، ممکن است پزشک به‌منظور کاهش درد و ورم و بازیابی زودتر توانایی‌های تحرکی، برای شما چند جلسه فیزیوتراپی تجویز کند. ازجمله روش‌های به‌کاررفته در فیزیوتراپی می‌توان موارد زیر را نام برد:
- مگنت درمانی
- ماساژ درمانی
- طب سوزنی
- روش‌های درمانی کایروپراکتیک
- اولتراسوند یا فراصوت
بریس های طبی و نوارپیچی
در موارد خفیف‌تر، می‌توانید با استفاده از یک بریس طبی مخصوص برای شرایط خود، فشار وارد شده بر روی تاندون‌های آسیب‌دیده را کاهش دهید. همچنین ممکن است نیاز باشد تا به کمک چکمه‌های محدودکننده، بخش‌های تحتانی پای خود را به مدت ۲ تا ۴ هفته از حرکت بازدارید.
سرما و گرما درمانی
احتمالاً به‌منظور کاهش درد و ورم، به شما توصیه می‌شود تا از گرما و یخ استفاده کنید. باوجود سادگی روش‌های سرما و گرما درمانی، استفاده از این دو روش به‌صورت صحیح و با ترکیب مناسب، می‌تواند درد را کاهش دهد. البته باید ابتدا روش و زمان درست استفاده از آن‌ها را بیاموزید.
ورزش مچ پا
تمرینات تقویتی، کششی و تعادلی مچ پا با کاهش علائم بیشتر می‌شوند. در تصویر زیر برخی از حرکات مناسب آورده شده‌اند.
جراحی
- عمل آزادسازی تاندون: زمانی که سطح تاندون آسیب‌دیده و ملتهب شده باشد، هدف از عمل جراحی برداشتن بافت آسیب‌دیده از دور تاندون می‌باشد. به این عمل، آزادسازی تاندون گفته می‌شود. این عمل با بریدن دقیق غلاف تاندون انجام می‌شود. زمانی که غلاف باز شد، جراح، بافت‌های آسیب‌دیده را از دور تاندون برمی‌دارد. غلاف نیازی به بخیه نداشته و به‌مرورزمان بافت زخم محل بریدگی را پر می‌کند. پوست برای بسته شدن به بخیه نیاز خواهد داشت.
- دبریدمان: عمل جراحی استفاده‌شده برای درمان تاندونیت، مشابه عمل استفاده‌شده برای تنوسینوویت می‌باشد. بااین‌حال، در این عمل اقدامات گسترده‌تری برای از بین بردن کامل بافت‌های آسیب‌دیده در اطراف و درون تاندون انجام می‌شوند.
- عمل‌ترمیم تاندون: درصورتی‌که یک تاندون در طول خود دچار پارگی شده باشد، ممکن است عمل‌ترمیم تاندون موردنیاز باشد. این نوع پارگی معمولاً در تاندون عضله‌ی نازک نی کوتاه رخ می‌دهد. جراح این عمل را با بریدن غلاف اطراف تاندون شروع می‌کند. سپس درصورتی‌که پارگی کوچک‌تر از یک‌سوم عرض تاندون باشد، قسمت آسیب‌دیده برداشته می‌شود. پارگی‌های بزرگ‌تر در طول تاندون بخیه می‌خورند. سپس غلاف تاندون نیز ترمیم‌شده و پوست به وسیله‌ی بخیه بسته می‌شود.
