نيروهاي ناشي از فعاليت‌هاي بدني از قبيل راه رفتن، به قسمت‌هاي بالا و پايين پاها نقش دارد. اگر مشکل ساختاري در قوس کف پا يا بافت‌هاي نرم اطراف آن وجود داشته باشد، ممکن است منجر به ايجاد درد در هر جايي از پا يا زانوها و يا حتي در پايين کمر شود. همچنين درد کف پا ممکن است بعد از ايستادن يا راه رفتن به مدت طولاني نيز ايجاد شود. مشکل درد قوس کف پا غالباً به خاطر ضعف و سختی عضلات و تاندون‌هایی است که وظیفه حمایت از قوس پا را بر عهده دارند.
افزایش میزان هورمون ها در دوران بارداری منجر به احتباس آب می شود که احساس تورم در پاها و گرم شدن کف پا از نتایج آن است. ازآنجایی که این مایع اضافی، مواد مغذی و اکسیژن را در اختیار بدن نوزاد قرار می دهد، بدن به آن نیاز خواهد داشت.به طور طبیعی عمل احتباس آب، علاوه بر رحم، بیشتر در پاها، قوزک ها و عضلات ساق پا و بصورت درد کف پا در بارداری بروز پیدا می کند و فشاری را بر سیاهرگ هایی که مسئولیت انتقال خون از اعضای پایین تنه را بر عهده دارند، وارد می آورد. همین عامل باعث انسداد جزئی جریان خون می شود و مایعات را در پاها نگه می دارد. عروق خونی پاها ازجمله ی کوچک ترین رگ های بدن به حساب می آیند. درنهایت این عروق خونی در انتقال مایعات اضافی به منطقه ی مربوطه، دچار مشکل خواهند شد.
دکتر وریانی یک پزشک باتجربه و متخصص در زمینه ارتوپدی است که زمان زیادی را صرف ارزیابی مشکل درد قوس کف پای شما می‌کند و یک برنامه اختصاصی برای تشخیص و درمان مشکل شما ارائه می‌نماید.
علل شایع درد قوس کف پا
مشکلات مربوط به پلانتار فاسیا
پلانتار فاسیا یک نوار رشته‌ای ضخیم است که در امتداد کف پا قرار دارد. این نوار رشته‌ای وظیفه حمایت از قوس کف پا و منتقل کردن نیروهایی که در زمان حرکت بدن به کف پا وارد می‌شود را بر عهده دارد.
فاسئیت پلانتار (التهاب فاشیای پلانتار یا کف‌پایی)
این عارضه یکی از شایع‌ترین علل درد قوس کف پا به شمار می‌رود. در اثر این عارضه معمولاً کف پا بعد از فعالیت بدنی شدید یا استراحت طولانی (برای مثال در اول صبح) دچار درد می‌شود. اگر فشار زیادی بر روی فاشیای کف‌پایی وارد شود، دچار التهاب و تورم خواهد شد.
فیبروماتوز کف پا
یکی از علل نادرتر برای درد قوس کف پا، عارضه فیبروماتوز کف پا می‌باشد که در اثر آن یک زائده کوچک گره مانند بر روی پلانتار فاسیا تشکیل می‌شود. این زائده معمولاً در قسمت میانی قوس کف پا به وجود می‌آید و اغلب به خاطر فشاری که در هنگام راه رفتن بر روی آن وارد می‌شود، باعث دردناک شدن کف پا خواهد شد.
شکستگی تنشی استخوان
شکستگی تنشی استخوان غالباً در اثر وارد آمدن فشار مداوم بر روی یکی از استخوان‌های کف پا ایجاد می‌شود. شکستگی استخوان میانی کف پا و یا استخوان‌های ناوی می‌تواند موجب بروز درد ملایم تا شدید در قوس کف پا شود.
تاندونیت (التهاب تاندون) درشت‌نی پشتی
این عارضه باعث ملتهب شدن و یا حتی پارگی تاندون می‌شود که در نتیجه آن، درد شدیدی در قسمت کف پا به وجود می‌آید. این درد معمولاً در هنگام فعالیت بدنی شدید و یا هنگامی که به مدت طولانی روی پا می‌ایستید، شدیدتر می‌شود.
سندرم تونل تارسال
این عارضه معمولاً هنگامی به وجود می‌آید که فشار زیادی بر روی عصب تیریال که از داخل تونل تارسال واقع در قسمت داخلی قوزک پا می‌گذرد، وارد می‌شود. در اثر این عارضه، درد شدید و نیز احساس سوزن سوزن شدن در قوس کف پا ایجاد می‌شود. همچنین بی‌حسی پاشنه پا که غالباً به سمت انگشت بزرگ پا و یا سه انگشت مجاور آن کشیده می‌شود نیز از علائم این عارضه است. علاوه بر آن، سندروم تونل تارسال ممکن است باعث احساس داغی یا سردی در قوس کف پا شود.
پای سنگر مانده
اگر پاهای شما به مدت طولانی در معرض ناهمواری و شرایط سخت قرار داشته باشند، ممکن است به عارضه پای سنگر مانده دچار شوید. این عارضه بیشتر در افرادی که در حوزه ساختمانی کار می‌کنند، بازیکنان فوتبال آمریکایی و افرادی که در راهپیمایی‌های طولانی شرکت می‌کنند، دیده می‌شود. در این عارضه، رنگ کف پا به حالت سفید یا خاکستری تغییر می‌کند و احساس بی‌حسی یا سوزش در این ناحیه را تجربه می‌کنید. سایر علائم این عارضه شامل درد و ورم در قسمت کف پا است. اگر این عارضه به موقع درمان نشود، می‌تواند باعث تاول زدن در کف پا و آسیب‌دیدگی دائم اعصاب در این منطقه شود.
گرفتگی عضلات کف پا
گرفتگی پاها ناگهانی و غیر قابل کنترل عضلات پا را تحت تأثیر قرار می‌دهد و اغلب باعث درد قوس کف پا می‌شود، اما ممکن است درد را در هر قسمت دیگری از پا یا ساق پا نیز تجربه کنید. علل احتمالی برای گرفتگی عضلات پا شامل رژیم غذایی نامناسب، کشیدگی و ضعف عضلات، کمبود آب در بدن، کاهش خونرسانی به عضلات و خستگی و ضعف شدید است. در برخی موارد، گرفتگی عضلات کف پا ممکن است نشانه‌ای از بیماری دیگر باشد، بنابراین اگر این مشکل به طور مکرر در شما رخ داد، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
پای ورزشکاران
پای ورزشکاران عارضه‌ای است که در اثر عفونت قارچی به وجود می‌آید و معمولاً به خاطر کفش نامناسب و یا قرار گرفتن پا در معرض ناهمواری و شرایط نامساعد به مدت طولانی ایجاد می‌شود. علائم این عارضه که به شکل خشکی، پوسته پوسته شدن و خارش پوست می‌باشد، ممکن است در هر جایی از پا مشاهده شود و غالباً با درد قوس کف پا همراه می‌باشد.
کف پای صاف
این عارضه که با عنوان پس پلانوس نیز شناخته می‌شود، هنگامی به وجود می‌آید که قوس کف پا جمع می‌شود و کف پا به طور کامل بر روی سطح زمین قرار می‌گیرد. بسیاری از افرادی که کف پای صاف دارند، احساس می‌کنند که وقتی روی پا می‌ایستند یا راه می‌روند، پای آنها خیلی زود خسته می‌شود و یا برخاستن بر روی نوک پنجه‌های پا برای آنها مشکل است.
سایر بیماری‌ها
بیماری‌ها و عوارض پزشکی دیگری نیز وجود دارد که می‌توانند باعث درد قوس کف پا شوند. از مهم‌ترین این بیماری‌ها می‌توان به دیابت، آرتروز و چاقی اشاره کرد. این بیماری‌ها می‌توانند بر وضعیت و قدرت استخوان‌ها، عضلات، رباط‌ها و تاندون‌ها تأثیر بگذارند و منجر به درد قوس کف پا شوند.
پوشیدن کفش‌های نامناسب
یکی از علل شایع برای درد قوس کف پا، پوشیدن کفش‌های نامناسب به ویژه کفش‌هایی که قوس کف پا را نمی‌پوشاند و یا خیلی تنگ هستند، می‌باشد.
علائم شایع درد کف پا
- سوزش کف پا
- بی‌حسی پاها
- پا درد
- ورم پاها
- گرفتگی عضلات پا
- یخ کردن پاها
- تغییر رنگ پا
- تاول زدن کف پا
تشخیص درد کف پا
به منظور تشخیص درد کف پا، پزشک سوابق و شرح حال شما را به طور کامل بررسی می‌کند و سؤالاتی در مورد علائم این عارضه از شما می‌پرسد. همچنین با معاینه کامل کف پا و قوزک، نشانه‌ها و علائم موجود در آن را بررسی می‌کند.
عکسبرداری اشعه ایکس. این آزمایش برای تهیه عکس‌هایی حاوی جزئیات مربوط به ساختارهای متراکم موجود در بدن از قبیل استخوان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI). این آزمایش برای تهیه تصاویری از بافت‌های نرم مانند تاندون‌ها و ماهیچه‌ها استفاده می‌شود.
سی تی اسکن. این اسکن‌ها حاوی جزئیات بیشتری در مقایسه با عکس‌های اشعه ایکس می‌باشد و تصاویری از مقطع عرضی کف پا و قوزک پا تولید می‌کند.
سونوگرافی. در آزمایش سونوگرافی از امواج صوتی دارای فرکانس بالا و بازتاب آن توسط اندام‌های داخلی بدن برای تهیه تصاویری از استخوان‌ها و بافت‌های نرم، استفاده می‌شود.
درمان درد کف پا
اینکه درد کف پای شما به چه روشی درمان شود به علت به وجود آمدن این درد بستگی دارد.
اصلاح کفش‌ها
اگر درد کف پای شما در حد خفیف تا ملایم باشد، با چند مورد اصلاحات ساده در کفش‌های شما می‌توان این علائم را کاهش داد.
استفاده از روش استراحت، یخ گذاشتن، فشرده‌سازی و بالا نگه داشتن (RICE)
در بیشتر موارد، این روش می‌تواند تأثیر قابل توجهی در کاهش و درمان درد کف پا داشته باشد. در این روش، به پاها استراحت داده می‌شود و هر بار به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه یخ بر روی آنها قرار می‌گیرد. همچنین، با استفاده از بانداژ، پاها فشرده می‌شوند و حداقل ۳۰ سانتیمتر بالاتر از سطح زمین نگه داشته می‌شوند. این روش بهبودی قابل توجهی در کاهش درد کف پا ایجاد کرده و تأثیر مثبتی در درمان این مشکل دارد.
استفاده از ضربه‌گیرهای مخصوص قوس کف پا
تزریق استروئیدها
در مواردی که شدت درد کف پا زیاد باشد، تزریق داروهای استروئیدی می‌تواند به کاهش درد و ورم کف پا و نیز تصحیح عوارض مربوط به آن (در صورتی که وجود داشته باشد) کمک کند.
انجام ورزش‌های کششی
مهم‌ترین ورزش‌هایی که می‌توانند در تسکین، درمان و یا پیشگیری از درد کف پا تأثیر داشته باشند شامل موارد زیر است:
- کشش پلانتار فاسیا
- خم کردن پاها
- کشش کف پا بر روی غلتک
درمان بیماری‌های مرتبط
برای انتخاب بهترین روش درمانی جهت رفع درد کف پا، تشخیص این عارضه در مراحل اولیه آن اهمیت بسیار زیادی خواهد داشت.
التهاب تاندون درشت‌نی پشتی. علائم این عارضه در اغلب بیماران با استفاده از روش‌های غیر جراحی از قبیل استراحت کردن، یخ گذاشتن، مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی، بی‌حرکت کردن، استفاده از وسایل کمکی، استفاده از بریس، درمان فیزیکی و تزریق استروئیدها بهبود پیدا می‌کند. علاوه بر آن، از برخی از روش‌های جراحی شامل موارد زیر برای درمان این عارضه می‌توان استفاده کرد:
- عقب کشیدن یا افزایش طول تاندون پاشنه
- تنوسینووکتومی (تمیز کردن تاندون)
- انتقال تاندون
- استئوتومی (بریدن و تغییر دادن استخوان‌ها)
- فیوژن
سندرم تونل تارسال. مهم‌ترین درمان‌های حفاظتی که برای این عارضه استفاده می‌شود شامل استراحت دادن، استفاده از حمام سرد و گرم، مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی، استفاده از وسایل کمکی غیرصلب (وسایلی از قبیل آتل یا بریس)، پوشیدن کفش‌های گشادتر یا بزرگ‌تر، تزریق موضعی کورتیکواستروئید و در نهایت، عمل جراحی برای آزاد کردن فشار وارد بر عصب در داخل تونل تارسال می‌باشد.
فاسئیت پلانتار. اگر شما از حالت‌های شدید این عارضه رنج می‌برید و درمان‌های غیر جراحی در بهبود آن تأثیری نداشته است، ممکن است دکتر واریانی روش تزریق کورتیزون را برای تسکین درد شما توصیه کند. اگر تزریق کورتیزون نیز نتواند باعث بهبودی شما شود، احتمالاً پزشک شما یک عمل جراحی بر روی پای شما انجام می‌دهد که طی آن، پلانتار فاسیا بریده می‌شود و فشار روی آن آزاد می‌گردد.
فیبروماتوز کف پا. روش درمان این عارضه به اندازه و موقعیت فیبروماتوز و اینکه آیا باعث ایجاد درد شده است یا خیر، بستگی دارد. فیبروماتوزهای کف‌پایی کوچکی که درد خفیفی ایجاد می‌کنند، از طریق روش‌های غیر جراحی درمان می‌شوند. از مهم‌ترین این روش‌ها می‌توان به آزاد کردن فشار مستقیم بر روی فیبروما از طریق ضربه زدن، استفاده از وسایل کمکی و پروتزی، بستن آتل در هنگام شب، بالا نگه داشتن پاشنه پا و استفاده از ضربه‌گیرها و حمایت کننده‌های قوس کف پا اشاره کرد. استفاده از ژل وراپامیل ۱۵ درصد (یک مسدود کننده کانال کلسیم)، تزریق کورتیزون و انجام عمل جراحی (برای برداشتن فیبروما) از دیگر روش‌های رایج برای درمان این عارضه هستند.
رفع تنش وارد بر پاها. از عصا، چکمه‌های پیاده‌روی و وسایل کمکی می‌توان برای جلوگیری از وارد آمدن فشار و وزن بدن بر روی پای آسیب‌دیده استفاده کرد. در مواردی که شدت بیماری زیاد باشد، ممکن است برای درمان آن از عمل جراحی استفاده شود تا این اطمینان حاصل شود که استخوان‌ها به خوبی بهبود پیدا خواهند کرد. در این صورت ممکن است بیمار نیاز به استفاده از ویلچر داشته باشد.
