روتاتور کاف، گروهی از عضلات و تاندون‌هاست که استخوان‌های مفصل شانه را به یکدیگر متصل کرده، به آن اجازه‌ی حرکت کردن داده و ثبات آن را حفظ می‌کند. تاندونیت روتاتور کاف، به ناراحتی این تاندون‌ها و ملتهب شدن بورس (لایه‌ای نرم و نازک که تاندون به کمک آن روی استخوان‌ها می‌لغزد) مربوط به هر تاندون گفته می‌شود. پارگی روتاتور کاف زمانی اتفاق می‌افتد که یکی از این تاندون‌ها به دلیل استفاده‌ی زیاد و یا آسیب، از استخوان جدا شود.
علت‌ها و دلایل
مفصل شانه، یک مفصل از نوع گوی و کاسه می‌باشد. قسمت انتهایی استخوان بازو، با استخوان کتف یک مفصل را تشکیل می‌دهند. وظیفه‌ی روتاتور کاف، نگهداری سر استخوان بازو در محل خود در استخوان کتف می‌باشد. روتاتور کاف همچنین حرکات مفصل شانه را کنترل می‌کند.
تاندونیت یا التهاب تاندون شانه
تاندون‌های روتاتور کاف، در راه رسیدن خود به سر استخوان بازو، از زیر یک منطقه‌ی استخوانی می‌گذرند. زمانی که این تاندون‌ها دچار التهاب شوند، به هنگام حرکت دادن شانه، در زیر این منطقه‌ی استخوانی دچار ساییدگی خواهند شد. در برخی از مواقع، یک خار استخوانی می‌تواند راه عبور تاندون را تنگ‌تر نیز بکند.
التهاب تاندون شانه، با نام سندرم قفل‌شدگی شانه نیز شناخته می‌شود. از علل ایجاد این عارضه می‌توان موارد زیر را نام برد:
- نگه‌داشتن بازو در یک حالت برای مدت‌زمان طولانی، مانند انجام کارهای کامپیوتری و یا آرایشگری
- همیشه خوابیدن بر روی یک دست
- انجام فعالیت‌های ورزشی که نیاز دارند دست در بالای سر فعالیت کند مانند تنیس، بیس بال (به‌خصوص قسمت پرتاب توپ)، شنا و بردن وزنه به بالای سر
- کار کردن با دست در بالای سر به مدت طولانی و یا روزهای متمادی، مانند نقاشی و یا نجاری
- داشتن حالت بد بدن برای سال‌های طولانی
- سالخوردگی
- پارگی روتاتور کاف
پارگی تاندون شانه
پارگی تاندون شانه ممکن است به دو روش ایجاد شود:
- پارگی حاد و ناگهانی که ممکن است به دلیل زمین خوردن بر روی دست و یا کشیده شدن آن ایجاد شود. همچنین ممکن است به هنگام بلند کردن ناگهانی یک جسم سنگین، پارگی از این نوع ایجاد شود.
- پارگی مزمن روتاتور کاف که به‌مرورزمان ایجاد می‌شود. احتمال وقوع این عارضه در صورت ابتلای فرد به تاندونیت مزمن و یا سندرم قفل شانه، بالاتر خواهد بود. در طول زندگی فرد، تاندون‌ها فرسوده شده و ممکن است دچار پارگی شوند.
پارگی روتاتور کاف بر دو نوع کلی است:
- پارگی جزئی که در طی آن، اتصال تاندون و استخوان به‌طور کامل قطع نشده است.
- پارگی کامل، به معنی ایجاد یک پارگی در تمام عرض تاندون می‌باشد. در پارگی کامل، تاندون از محل اتصال خود به استخوان جدا می‌شود. این نوع پارگی به‌خودی‌خود بهبود پیدا نخواهد کرد.
علائم و نشانه‌ها
التهاب تاندون شانه
در ابتدای وقوع عارضه، در هنگام انجام فعالیت‌هایی مانند بلند کردن دست‌ها در کنار بدن یا شانه زدن موها، احساس یک درد خفیف می‌شود. این درد معمولاً در بخش بالایی شانه احساس می‌شود و به سمت کنار دست‌ها تمتع می‌کند. اما این درد هرگز تا پس از آرنج تمتع نمی‌کند. اگر درد از بالای دست شروع شده و تا پس از آرنج و کف دست ادامه یابد، ممکن است نشانه‌ای از پینچ عصبی در ناحیه گردن باشد. همچنین ممکن است در حین حرکت دادن شانه خود از بالا به پایین نیز درد احساس کنید.
با گذشت زمان، ممکن است به هنگام استراحت و خوابیدن نیز احساس درد کنید، مانند زمان خوابیدن بر روی شانه‌ی آسیب‌دیده. شما ممکن است به هنگام بردن دست به بالای دست، احساس ضعف و محدودیت حرکتی داشته باشید. به هنگام بلند کردن اجسام و یا حرکت دادن شانه نیز، ممکن است احساس گرفتگی کنید. بردن دست به پشت کمر نیز سخت‌تر خواهد شد.
پارگی تاندون شانه
درد احساس شده پس از ایجاد یک پارگی ناگهانی به دلیل زمین خوردن و یا آسیب‌های دیگر، معمولاً شدید است. درست پس از وقوع آسیب، به احتمال زیاد در شانه و دست خود احساس ضعف خواهید کرد. حرکت دادن شانه و بردن دست به بالای شانه نیز سخت خواهد بود. همچنین به هنگام حرکت دادن دست، ممکن است احساس شکستگی کنید.
در پارگی مزمن، احتمالاً زمان شروع عارضه را نخواهید فهمید. علت این امر، شدیدتر شدن عارضه‌هایی مانند درد، ضعف، گرفتگی و محدودیت حرکتی در طول زمان و به آهستگی می‌باشد.
پارگی‌های روتاتور کاف معمولاً به هنگام شب، درد ایجاد می‌کنند. این درد ممکن است شما را بیدار کند. در طول روز، این درد معمولاً قابل‌تحمل بوده و تنها با انجام فعالیت‌های خاص تشدید می‌شود.
با گذشت زمان، این علائم بسیار شدیدتر شده و به کمک دارو، استراحت و یا ورزش کردن، از بین نخواهند رفت.
معاینات و آزمایش‌ها
معاینه‌ی فیزیکی می‌تواند حساس بودن غیرعادی شانه را آشکار کند. به هنگام بالا بردن شانه، ممکن است درد احساس شده و معمولاً با قرار دادن شانه در برخی موقعیت‌های خاص، احساس ضعف به فرد دست خواهد داد.
عکس‌برداری با اشعه‌ی ایکس می‌تواند وجود خارهای استخوانی در ساختمان شانه و یا ایجاد تغییرات موقعیتی در ساختار آن را آشکار کند.
پزشک شما ممکن است آزمایشات دیگری را نیز تجویز کند:
- در روش عکس‌برداری فراصوت، از امواج فراصوت به‌منظور ساختن تصویری از مفصل شانه استفاده می‌شود. این روش می‌تواند پارگی‌های موجود در روتاتور کاف را نمایان کند.
- اسکن MRI شانه می‌تواند التهاب و یا پارگی روتاتور کاف را نشان دهد.
- در روش عکس‌برداری از مفصل با اشعه‌ی ایکس (آرتروگرام)،پزشک نوعی جوهر مخصوص را به مفصل شانه تزریق می‌کند. سپس از اشعه‌ی ایکس، سی تی اسکن و یا اسکن MRI به‌منظور ایجاد تصویر استفاده می‌شود. این روش زمانی به کار می‌رود که پزشک شما احتمال وجود یک پارگی کوچک در روتاتور کاف را داده باشد.
درمان
توصیه‌های پزشک خود در مورد چگونگی مراقبت از روتاتور کاف در خانه را جدی بگیرید. این کار می‌تواند به شما در کاهش علائم عارضه کمک کرده و باعث شود شما بتوانید به فعالیت‌های عادی و ورزشی خود بپردازید.
التهاب تاندون شانه
احتمالاً پزشک به شما توصیه می‌کند که به شانه‌ی خود استراحت داده و از انجام فعالیت‌هایی که باعث بروز درد می‌شوند خودداری کنید. از روش‌های دیگر درمانی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
گذاشتن یخ بر روی شانه هر بار به مدت ۲۰ دقیقه و ۳ تا ۴ بار در روز (به‌منظور محافظت از پوست، یخ را در یک حوله‌ی تمیز پیچیده و سپس بر روی محل موردنظر قرار دهید)
استفاده از داروهایی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن به‌منظور کمک به کاهش درد و ورم.
کاهش و یا خودداری از انجام فعالیت‌هایی که باعث بدتر شدن علائم عارضه می‌شوند.
تمرینات کششی و تقویتی. بیشتر ورزش‌های مناسب برای شانه‌ی شما، تمرینات تقویتی و یا کششی‌اند که بر روی عضلات و تاندون‌های مفصل شانه اثر می‌گذارند.
تمرینات کششی شانه
- کشیدن پشت مفصل شانه (کشش خلفی)
- کشیدن جلوی مفصل شانه با بالا بردن دست بر روی کمر (کشش قدامی شانه)
- کشیدن جلوی شانه به وسیله‌ی حوله
- تمرین پاندولی
- کشیدن دست بر روی دیوار
تمرینات تقویتی شانه
- کشش مقاومتی به سمت داخل – به کمک طناب
- کشش مقاومتی به سمت خارج – به کمک طناب
- تمرینات شانه‌ی ثابت (ایزومتریک)
- شنا رفتن بر روی دیوار
- جمع‌کردن استخوان کتف – بدون طناب
- جمع‌کردن استخوان کتف – با طناب
- کشیدن دست
تزریق دارو (کورتیکو استروئید) به درون شانه به‌منظور کاهش درد و ورم
جراحی (آرتروسکوپی) به جهت برداشتن بافت ملتهب شده و قسمتی از استخوان روی روتاتور کاف به‌منظور کاهش فشار وارده بر روی تاندون‌ها. آرتروسکوپی شانه، نوعی عمل جراحی است که به وسیله‌ی یک دوربین کوچک به نام آرتروسکوپ انجام می‌شود. در طی این عمل، بافت‌های درون و اطراف مفصل شانه، معاینه و بازسازی می‌شوند. آرتروسکوپ از طریق یک بریدگی کوچک بر روی پوست، وارد بدن بیمار می‌شود.
پارگی تاندون شانه
اگر از شانه‌ی خود انتظار زیادی نداشته و با آن زیاد کار نمی‌کنید، می‌توان به کمک استراحت و فیزیوتراپی، پارگی‌های جزئی را درمان کرد.
جراحی آرتروسکوپی. در صورت وجود یک پارگی کامل در روتاتور کاف، ممکن است انجام عمل جراحی امری ضروری باشد. همچنین درصورتی‌که علائم عارضه با انجام دیگر روش‌های درمان رو به بهبودی نروند، عمل جراحی موردنیاز خواهد بود. در اکثر موارد، می‌توان از جراحی آرتروسکوپی استفاده کرد.
- لبه‌های تاندون را در کنار هم قرار داده و تاندون به وسیله‌ی بخیه به استخوان متصل می‌شود.
- پرچ‌های ریزی (که با نام لنگر بخیه شناخته می‌شوند) معمولاً برای اتصال تاندون به استخوان استفاده می‌شوند.
- این لنگرها ممکن است از جنس فلز و یا پلاستیک باشند و پس از انجام عمل جراحی، نیازی به برداشتن آن‌ها نیست.
جراحی باز. پارگی‌های بزرگ (که در اثر آسیب شدید ایجاد شده‌اند) ممکن است برای تعمیر پارگی، نیاز به عمل جراحی باز (نوعی عمل جراحی با بریدگی بزرگ‌تر) داشته باشند. در عمل جراحی باز، یک بریدگی بزرگ‌تر ایجاد می‌شود تا جراح بتواند به‌صورت مستقیم به بافت‌ها و استخوان‌های بیمار دسترسی داشته باشد.
پیشگیری
از فعالیت‌های تکراری در بالای سر، خودداری کنید. ورزش کردن به‌منظور تقویت عضلات دست و شانه، می‌تواند از وقوع مشکلات روتاتور کاف در آینده جلوگیری کند. به بدن خود حالت صحیحی بدهید تا بدین ترتیب وضعیت تاندون‌ها و عضلات روتاتور کاف مناسب باشد.
