فهرست مطالب
پیچ‌خوردگی مچ پا شایع‌ترین نوع آسیب عضلانی اسکلتی است. پیچ‌خوردگی به عنوان پارگی رباط‌هایی که استخوان‌ها را به هم متصل می‌کنند و به ثبات مفصل کمک می‌کنند تعریف شده است. پیچ خوردگی مچ پا ناشی از آسیب‌های شایع در ورزش‌ها است اما در حین انجام فعالیت‌های روزانه نیز رخ می‌دهد. هنگامی که پا به‌صورت نامناسب روی زمین گذاشته شود، هنگامی که زمین ناهموار باشد و یا وقتی که یک مقدار غیرمعمول نیرو به مفصل وارد شود؛ ممکن است یک حرکت پیچشی غیرطبیعی در مفصل مچ پا رخ دهد.
پیچ‌خوردگی و پارگی رباط مچ پا یکی از بیماری‌های رایج در ورزشکاران و افراد معمولی است. برای تشخیص صحیح و درمان به موقع پیچ‌خوردگی و پارگی رباط مچ پا با دکتر وریانی، متخصص ارتوپد و جراح زانو در ارتباط باشید. اگر پارگی رباط مچ پای شما با روش‌های معمولی درمان نشده است باید مورد بررسی برای جراحی قرار گیرد. دکتر وریانی با عمل جراحی دقیق و به موقع از آسیب‌های بعدی جلوگیری می‌کند. برای تشخیص و انجام یک عمل جراحی دقیق می‌توانید با شماره تلفن ۲۲۹۲۳۴۰۵-۰۲۱ و ۰۹۳۵۶۴۰۰۹۲۹ تماس حاصل فرمایید و یا به آدرس تهران -خیابان شریعتی -۲۰ متر مانده به خیابان ظفر بن بست افضل -ساختمان افضل واحد ۶ مراجعه بفرمایید.
علت‌ها و دلایل پیچ خوردگی مچ پا
وقتی که یک نیروی کششی بیش از حد معمول به رباط‌ها وارد شود، آنها صدمه می‌بینند. احتمال وقوع این اتفاق در زمانی که پا به سمت داخل یا برعکس می‌پیچد، بیشتر است. این نوع از آسیب می‌تواند به روش‌های زیر اتفاق بیفتد:
- گذاشتن پا بر روی زمین به صورت نامنایب در هنگام دویدن، بالا و پایین رفتن از پله یا در حین کارهای ساده مانند بیرون آمدن از رختخواب
- قدم برداشتن در یک سطحی که ناهموار است مانند افتادن در یک چاله
- رویداد‌های ورزشی (یک مثال معمول، بازیکن بسکتبالی است که برای گرفتن توپ به سمت بالا می‌پرد و روی پای یک بازیکن دیگر فرود می‌آید. این اتفاق می‌تواند باعث شود پای گیرنده توپ به سمت داخل پیچ بخورد)
- آسیب‌های معکوس (که در آن پا به سمت داخل پیچ می‌خورد) نسبت به آسیب‌های برگردان (به پیچ‌خوردگی بالای مچ پا نیز اشاره دارد) که در آنها پا به سمت بیرون پیچ می‌خورد شایع‌تر است.
علائم و نشانه‌های پیچ خوردگی مچ پا
زمانی که مچ پا پیچ می‌خورد، به بافت آن آسیب وارد می‌شود و مچ پا ملتهب می‌شود. رگ‌های خونی سوراخ می‌شوند و به مایع اجازه می‌دهند به بافت نرم اطراف مفصل جریان یابد. گلبول‌های سفید خون که مسئول التهاب هستند به ناحیه‌ی ملتهب مهاجرت می‌کنند و جریان خون افزایش می‌یابد. علائم و نشانه‌های التهاب در زیر آمده است:
- ورم کردن: به دلیل افزایش حجم مایع در بافت، گاهی تورم شدید می‌شود.
- درد: عصب‌ها حساس‌تر می‌شوند. مفصل صدمه می‌بیند و ممکن است تپش داشته باشد. وقتی که به ناحیه‌ی آسیب‌دیده فشار وارد شود، هنگامی که پا در جهات خاصی حرکت کند (بسته به اینکه کدام رباط درگیر است) و یا در حین راه رفتن و ایستادن؛ درد بدتر و شدیدتر می‌شود.
- قرمزی و گرمی: ناشی از افزایش جریان خون در ناحیه‌ی آسیب‌دیده
کبودی و ورم کردن از علائم شایع پیچ خوردن مچ پا هستند.
معاینه توسط پزشک
معاینه فیزیکی
برای تشخیص پیچ‌خوردگی، پزشک به آرامی اطراف بیرونی مچ پا و ناحیه‌ای که درد دارد را لمس خواهد کرد (جایی که با فلش نشان داده شده است).
پزشک با انجام یک معاینه‌ی دقیق روی پا و مچ پا، پیچ‌خوردگی مچ پا را تشخیص خواهد داد. ممکن است این معاینه‌ی فیزیکی دردناک باشد.
- لمس کردن. برای تعیین اینکه کدام رباط آسیب دیده است، پزشک به آرامی به اطراف مچ پا فشار وارد می‌کند.
- دامنه حرکت. همچنین ممکن است پزشک مچ پای شما را به جهات مختلف حرکت دهد؛ اگرچه یک مچ پای سفت و متورم معمولاً خیلی نمی‌تواند حرکت کند.
اگر هیچ استخوانی نشکسته باشد ممکن است پزشک بتواند بر اساس مقدار تورم، درد و کبودی؛ شدت پیچ‌خوردگی را مشخص کند.
تست تصویربرداری
اشعه ایکس. تست اشعه ایکس (رادیولوژی) تصویری از ساختارهای متراکم مانند استخوان ارائه می‌دهد. ممکن است پزشک برای رد کردن احتمال شکستگی استخوان در مچ یا پای شما، دستور انجام تست اشعه ایکس را بدهد. یک استخوان شکسته می‌تواند باعث علائم مشابهی از درد و تورم شود.
تست اشعه ایکس همراه با فشار. علاوه بر تست اشعه ایکس ساده، ممکن است پزشک دستور انجام تست اشعه ایکس همراه با فشار را نیز بدهد. این تصویر در حالی گرفته می‌شود که مچ پا در جهات مختلف تحت فشار قرار گرفته است. این نوع از تست اشعه ایکس به نشان دادن اینکه آیا مچ پا به دلیل آسیب دیدن رباط‌ها به صورت غیرطبیعی حرکت می‌کند یا خیر کمک می‌کند.
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI). در صورتی که پزشک به مصدومیت بسیار شدید رباط‌ها، آسیب رسیدن به غضروف یا استخوان سطح مفصل (یک تراشه‌ی استخوانی کوچک) یا مشکل دیگری مشکوک شود ممکن است دستور انجام یک تست ام آر آی را بدهد. احتمالاً تا زمانی که تورم و کبودی مچ پا بهبود نیابد، دستور انجام تست ام آر آی داده نمی‌شود.
سونوگرافی. این نوع تصویربرداری به پزشک اجازه می‌دهد در حالی که مچ پای شما را حرکت می‌دهد، به طور مستقیم رباط‌ها را مشاهده کند. این مشاهده در تعیین مقدار ثباتی که رباط می‌تواند تأمین کند، به پزشک کمک می‌کند.
درمان
درمان‌های خانگی برای پیچ‌خوردگی مچ پا
مراقبت در خانه می‌تواند به کاهش درد و روند بهبودی کمک کند. از آنجا که اکثر دردها ناشی از التهاب است، هدف، کاهش و جلوگیری از التهاب است.
- استراحت، یخ گذاشتن، فشرده‌سازی، بلند کردن
درمان‌های غیر جراحی
هنگامی که مچ پای شما پیچ خورد، توانبخشی بسیار مهم و ضروری است. توانبخشی در لحظه‌ای که درمان شما آغاز شد، شروع می‌شود. ممکن است پزشک شما یک یا چند از گزینه‌های درمانی زیر را توصیه کند:
- درمان فیزیک به موقع. پزشک در اسرع وقت یک برنامه توانبخشی را برای شما طراحی می‌کند تا روند بهبودی شما را تسریع کند و دامنه حرکت مچ پا را افزایش دهد. این برنامه شامل انجام تمرینات تجویزشده است.
- داروها. ممکن است برای کاهش درد و التهاب داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)، مانند ایبوپروفن تجویز شود. در برخی موارد، داروهای ضد درد تجویزی برای تسکین درد موردنیاز هستند.
درمان با روش جراحی
درمان به روش جراحی برای پیچ‌خوردگی مچ پا نادر است. جراحی برای صدماتی که به روش‌های غیر جراحی پاسخ نمی‌دهند و برای بیمارانی که بعد از ماه‌ها توانبخشی و درمان غیرجراحی مچ پایشان همچنان بی‌ثبات است، اختصاص دارد.
گزینه‌های جراحی می‌تواند شامل موارد زیر باشد
آرتروسکوپی. در طول آرتروسکوپی، پزشک از یک دوربین کوچک که به آن آرتروسکوپ می‌گویند، استفاده می‌کند تا درون مفصل مچ پا را ببیند. برای حذف هرگونه تکه‌های استخوان یا غضروف و یا دیگر قسمت‌های رباط که ممکن است در مفصل گیر کرده باشند، از ابزارهای کوچکی استفاده می‌شود.
نوسازی و احیا کردن. ممکن است پزشک قادر باشد با کمک بخیه، رباط پاره شده را ترمیم کند. در برخی موارد پزشک با جایگزین کردن رباط آسیب‌دیده با یک بافت پیوندی بدست آمده از دیگر رباط‌ها و یا تاندون‌هایی که در پا و اطراف مچ پا یافت می‌شوند، می‌تواند رباط آسیب‌دیده را احیا کند.
عدم تحرک. معمولاً بعد از عمل جراحی به دوره‌ای استراحت و حرکت نکردن نیاز است. ممکن است پزشک برای محافظت از رباط احیاشده، مچ پا را گچ بگیرد و یا استفاده کفش محافظ را تجویز کند. حتماً به دستورالعمل پزشک در مورد مدت زمان استفاده از کفش محافظ عمل کنید. در صورتی که خیلی زود آن کفش را دربیاورید، یک قدم اشتباه ساده می‌تواند رباط ترمیم شده را دوباره پاره کند.
توانبخشی. توانبخشی بعد از عمل شامل زمان و توجه کردن به بازگرداندن قدرت و دامنه حرکت است، به طوری که شما بتوانید به کارائی قبل از آسیب بازگردید. مدت زمان مورد انتظار برای گذراندن دوره‌ی بهبودی به وسعت آسیب‌دیدگی و میزان عمل جراحی که انجام شده بستگی دارد. ممکن است توانبخشی هفته‌ها تا ماه‌ها طول بکشد.
توانبخشی پیچ‌خوردگی مچ پا
هر رباطی که آسیب ببیند به توانبخشی نیاز دارد. در غیر این صورت ممکن است مچ پای پیچ‌خورده به طور کامل بهبودی نیابد و دوباره آسیب ببیند. تمام انواع پیچ‌خوردگی مچ پا، از خفیف تا شدید، به سه مرحله از توانبخشی نیاز دارند:
- مرحله اول شامل استراحت، محافظت و کاهش تورم مچ پای آسیب‌دیده است.
- مرحله دوم شامل بازگرداندن قابلیت انعطاف‌پذیری مچ پا، دامنه‌ی حرکت و قدرت آن است.
- مرحله سوم شامل بازگشت تدریجی به فعالیت‌های مستقیم پیش رو و انجام تمرینات محافظتی و ترمیمی و به دنبال آن ورزش‌هایی مانند تنیس، بسکتبال و فوتبال است.
هنگامی که شما توانستید دوباره روی مچ پای خود بایستید، پزشک برای تقویت عضلات و رباط‌ها و افزایش قابلیت انعطاف، تعادل و هماهنگی؛ ورزش‌های روتین و معمولی را به شما توصیه خواهد کرد. پس از آن شما می‌توانید با نوارها و مچ‌بندهای محافظ راه بروید، آهسته بدوید و حتی کوهنوردی کنید.
بعد از عمل چه اتفاقی می‌افتد؟
شما باید انتظار داشته باشید که مچ پا خود را حداقل به مدت دو هفته با گچ گرفته یا آتل بند بسته نگه دارید. ممکن است تا شش هفته طول بکشد تا بتوانید وزن خود را بر روی مچ پا تحمل کنید و در این مدت آتل بندی ادامه خواهد داشت. با استفاده از کفش‌های ویژه و محافظ مچ پا به تدریج قادر خواهید بود وزن بیشتری را تحمل کنید. معمولاً پس از استفاده از کفش‌های محافظ، از یک مچ بند ورزشی استفاده می‌شود.
بعد از گذشت شش هفته و کاهش درد و تورم، تمرینات تقویتی برای مچ پا شروع می‌شود. ممکن است این تمرینات شامل جلسات درمان فیزیکی رسمی باشد. هنگامی که مچ پا به اندازه کافی قوی شد، می‌توانید شروع به دویدن روی خط مستقیم کنید. سپس به تدریج می‌توانید تمرینات ورزشی خاص را آغاز کنید. انتظار می‌رود که زمان کلی برای بهبودی بین ۶ تا ۱۲ ماه باشد.
رباط جانبی مچ پا که از طریق یک برش دیده می‌شود.
پیشگیری از پیچ خوردن مچ پا
پیشگیری از پیچ خوردن مچ پا می‌تواند به سادگی پوشیدن کفش مناسب یا به پیچیدگی آموزش‌های تعادل برای ورزشکاران باشد.
- برای هر فعالیتی کفش مناسب بپوشید. همیشه کفش‌های پایداری بپوشید که برای مچ پایتان تکیه‌گاه مناسبی ارائه می‌دهد. کفش‌های درجه یک بسکتبالی انتخاب خوبی هستند.
- مچ پای خود را قدرتمند و انعطاف‌پذیر نگه دارید.
- برای انجام تمرینات تقویتی با یک پزشک یا درمانگر فیزیکی مشورت کنید.
- هنگامی که در یک ورزش شرکت می‌کنید، توجه داشته باشید که مچ پایتان را با یک نوار بسته باشید زیرا نوار بستن یک تکیه‌گاه اضافی برای مچ پا فراهم می‌کند. اگر مچ پایتان به طور مکرر پیچ می‌خورد، پوشیدن یک مچ‌بند در حین بازی می‌تواند کمک بخش باشد.
- در صورتی که پاهایتان صاف است یا پینه دارد با یک پزشک متخصص مشورت کنید، زیرا این عارضه‌ها می‌تواند منجر به مشکلات تعادلی یا بی‌ثباتی مچ پا شود.
